Shir jaraai'd oo ay maanta qabteen Xubnaha Koomishanka Doorashooyinka Qaranka Jamhuuriyada Somaliland ayaa ka hadlay wixii ka soo baxay natiijada codbixiyayaasha ee Diiwaangalintii dalka ka qabsoontay.
Afhayeenka komishanka Doorashooyinka Maxamed Xirsi Geele oo halkaa ka hadaly ayaa sheegayin ay goosteen in Doorasho la galo horta, Su'aal baanu isweydiinay Liiska inoo soo baxay imika ee aynu hayno ma ku gali karnaa Doorasho, oo midaynu Ummadeena u sheegi karno oo aynu odhan karno liiskaasi waa liis hagaagsanoo waynu ku gali karnaa ma yahay waxaanu isla qaadanay khalad waa ku jiraa, khaladkana lama heli karo wax boqolkiiba boqol ah 100% sax ah.
Markaanu isku celcelino tirada ay ahayd liisku oo inta badan dadku ay isweydiiyaan inkastoo tii kama danbaysta ah ahayn markaanu toddobaatan kun ka saaray ( 70,000), sideetana ay ku soo kordheen ( 80,000) tiradii halkii uun bay taagnaanaysaa laakiin macnaheedu maaha waxba lama qaban., oo waxa la qabtay boqol kun oo qof ( 100,000) oo kombuyuutarku ka saaray iyo toddobaatan ku oo qof ( 70,000) oo lagaga saaray gacanta iyo Isha.
waxaanu go'aansanay inaanaan dadka dib ugu celinin xaaladii uu soo maray September 2009 kii ee isku-dhaca keentay ee Liis Diiwaangalineed halagu galo iyo Diiwaangalin la'aan halagu galo la isku qabsaday ee aad ogaydeen ee dad ku baxeen ee dhiig ku daatay, Liis fiicanbaa inoo soo baxay oo boqolkiiba Sagaashan 90% aynu odhan karno sax buu yahay haduu khalad ku jiro ugu badnaan 10% baa ku jiraya inkastooy inta badana meelaha qaarkood ka yar yihiin.
Waxaynu ognahay markii anaga la'na magacaabay Komishan ahaan waxaanu ku nimi xaalad adkayd oo tafaasiisheeda aynaan ku noqon Karin Waxa jiray Heshiis Sadexda Xisbi Qaran ay wada galeen ooy Bulshada Caalamkuna qayb ka ahayd oo ahaa in Komishan cusub la sameeyo, in Doorashada soo socota lagu galo Diiwaangalin, in Serverkii xumaaday ee ciladu gashay loo soo kireeyo khubaro caalami ah oo baadha oo eegta oo sifaysa inta la sifayn karayo, kadib marka ay sifeeyaan wakhtiga ay dhameeyaana Komishanku ku go'aan qaato wakhtiga Doorashada iyo nidaamku dhacayaan.
Sifaynta markaan u soo noqdo waxaanu u qorshaynay afar marxaladood inuu maro, midi waxay ahayd mid Kombuyuutarka lagu sifaynayo oo elektaroonikali kombuyuutarku isagu qabto wixii ku celceliyay ama khalad ah, midna waxay ahayd in kombuyuutarka iyo isha aadamiga la isku daro oo lagu qabto wixii kombuyuutarku garan waayo, midna waxay ahayd in kaadhadh cusub la soo sameeyo oo deedna liiska inoo soo baxa ee intaynu sifayno loo soo bandhigo.
Komishanka Doorashooyinku waxa ay intaa ku dareem in Doorashada Madaxtooyadu dhacayso inta lagu guddo jiro bisha June isla markaana ay maalmaha soo socda soo bandhigi doonaan Kaadhadhkii cusbaa ee loogu talogalay in loo qaybiyo dadka doorashada ka qayb qaadan doona.
Ummadda waxa aanu u sheegaynaa in hawshii servarku naga dhamaatay meel dambe oo lagaga noqdaana aanay hadhin, waxa keliya oo hadhay waa in la laalo intaa la hayo ayaa doorashada lagu gelayaa, kaadhadhkii cusbaana usbuuca ugu horeeya bisha may ayaanu sugaynaa, usbuuca labaadna waanu qaybinaynaa, markaa qof kasta waxa aanu ka codsanaynaa in uu kaadhkiisa qaato oo aanu cid kale u soo dirsan.
Wednesday 28 April 2010
Tuesday 27 April 2010
Warbaahinta Somaliland oo Qallinka ku Duugay Xeerka Anshaxa Saxaafadda ee Xiliga Doorashadda
Warbaahinta Somaliland oo Qallinka ku Duugay Xeerka Anshaxa Saxaafadda ee Xiliga Doorashadda
Monday, 26 April 2010
Hargeysa (Togdhnews)- Qaybaha kala duwan ee warbaahinta Somaliland, ayaa shalay saxeexay xeerka anshaxa Saxaafaddu ku dhaqmay
mudada lagu guddo jiro arrimaha la xidhiidha doorashada madaxtooyadda Somaliland ee la filayo inay dalka ka dhacdo bisha June ee sannadka 2010.
Xaflada lagu saxeexay xeerka anshaxa saaxaafadda ee wakhtiga doorashadda oo lagu qabtay hudheelka Ambassador ee magaaladii Hargeysa oo labadii maalmood ee u dambeeyey ay saxaafaddu ku lahayd kulan lagaga arrinsanayey xeerkan, waxa goob joog ka ahaa Guddoomiyaha Komishanka doorashooyinka qaranka Md. Ciise Yuusuf X.Maxamed, wasiirka warfaafinta Md. Axmed Xaaji Daahir, Wasiir-ku Xigeenka Wasaarada caafimaadka iyo shaqada Md. Mahdi Cismaan Buuri, Agaasimaha guud ee Wasaarada Warfaafinta Md. Maxamed Axmed Caalin (Tiimbaro), Agaasimaha fulinta ee Akaadamiga nabada iyo horumarinta iyo Wakiilo ka kala socday sadexda xisbi qaran.
Xeerka anshaxa ee shalay la saxeexay oo qaybaha kala duwan ee warbaahinta ka reebaya baahinta waxkasta oo muran iyo khalkhal ku keenaya habsami u socodka hawlaha doorashadda iyo guud ahaanba xasiloonida Somaliland, waxa munaasibadii lagu saxeexayey hadalo ka jeediyey wasiirka Warfaafinta Somaliland, ayaa qaybaha kala duwan ee warbaahinta ku ammaanay xeerka anshaxa doorashadda ee ay samaysteen, isaga oo kula dardaarmay in ku dhaqankiisa iyo meel marintiisana la hirgeliyo.
“Waxa faraxad weyn ii ah tababarkan xidhitaankiisa inaan idin kala soo qeyb galo waxa kale oo farxad ii ah haddii aad tidhaahdeen wixii idinka (Saxaafada) dhexdiina yaalay iyo wixii dhexdeena yaalayba waanu tuurnay waxa mahad weyn leh Komishanka doorashooyinka iyo Haayadaha kale ee la soo qaban qaabiyay tababarkan,” ayuu yidhi; wasiirku.
Md. Axmed Xaaji Daahir oo si gaar ah ula hadlayey asxaabta qaranka waxa uu yidhi; “Xisbiyada waxaan leeyahay waxaad ku andacootaan xukuumaddu fursad nagama siiso Warbaahinta Qaranka,waxaan leeyahay waxba yaan Aarintaasi lagu marmarsoon ee maantaba waa taas la saxeexay xeerkii anshaxa saxaafadda Anaguna (Wasaarada Warfaafinta) inaanu oofino ayaannu balan qaadaynaa oo wakhtigiina idin siino. Idinkuna ku casuuma Weriyeyaasha ka hawl gala Saxaafada qaranka meelaha aad wax ku qabanaysaan.”
“Wasiirka Warfaafinta haddii aan ahay waxaan balan qaadayaa inaanu idin siino wakhti la mid ah xisbiga kale ee aad tuhmaysaan, waxaynu dhammaanteed rajaynaynaa inay inoo qabsoonto doorasho xor iyo xalaal ahi, waxaan rajaynayaa sidaasi ay Saxaafadii u heshiisay ee loo saxeexay Xeerka Anshaxa Saxaafada in xisbiyada qarankuna ay u hashiiyaan.”
Guddoomiyaha Dallada Midowga Saxaafada ee USJ, Md. Cabdilaahi Maxamed Daahir (Cukuse) oo ka hadlay xidhitaankii tababarkaasi ayaa u mahad celiyay Haayadihii tababarkan fulinayay waxaanu yidhi “Waxaan u mahad naqayaa Komishanka doorashooyinka, Cabdiraxmaan Guulleed oo ah Sarkaal sare oo ka tirsan Haayada Interpeace iyo Akaadamiga nabada iyo Horumarinta Somaliland kuwaasi oo soo qaban qaabiyay kulankan ay Saxaafadu ku heshiisay waxaynu ku saaxiibaynaa in sidii aynu meel wanaagsan uga istaagi lahayn marxalada xasaasiga ah ee dalkeena ku soo fool leh ee doorashooyinka waxaynu ku heshiinay oo axdhaxda Xeerka Anshuxuna dhigayaa inaan Saxaafadu aanay door khaldan ka ciyaarin arrimaha doorashada waxaynu ku heshiinay inaynu tixgelino dalka ee aynaan tix gelin Asxaabta iyo dawlada waxaana xeerkan oday noogu noqonaya Komishanka doorashooyinka.”
Cabdillaahi Cukuse oo la hadlayay Wasiirka Warfaafinta wuxuu yidhi “Waxaanu u mahad naqaynaa Wasiirka Warfaafinta Somaliland oo na cafiyay khilaafkii yaraa ee dhawaan jiray, Anaguna raali ayaanu maanta ka nahay oo odaynimadiisa ayaanu dabo galaynaa.”
Afhayeenka Komishanka Doorashooyinka Somaliland Md. Maxamed Axmed Xirsi (Geelle) oo ka hadlay xafladaasi ayaa u mahad naqay Suxufiyiintii tababarkaasi ka qeyb galay iyo masuuliyiinta Saxaafada ee qalinka ku duugay xeerka anshaxa saxaafada ee xiliga doorashada.
Afhayeenku wuxuu sheegay inuu rajaynayo inay ku dhawaaqaan Guddida dabo-galka Xeerka Anshaxa Saxaafada sida la iskula meel dhigay tababarkaasi.
Afhayeenka Komishanku wuxuu ammaan balaadhan u soo jeediyay Warbaahinta dalka oo uu xusay inay kaalin wax ku ool ah ka soo qaateen shirarkii nabadeynta Beelaha Somaliland ee horraantii Sagaashameeyaddii. Waxaanu u soo jeediyay inay doorkaasi mid la mid ah xiligan ka qaataan doorashada Madaxtooyada ee fooda inagu soo haysa.
Monday, 26 April 2010
Hargeysa (Togdhnews)- Qaybaha kala duwan ee warbaahinta Somaliland, ayaa shalay saxeexay xeerka anshaxa Saxaafaddu ku dhaqmay
mudada lagu guddo jiro arrimaha la xidhiidha doorashada madaxtooyadda Somaliland ee la filayo inay dalka ka dhacdo bisha June ee sannadka 2010.
Xaflada lagu saxeexay xeerka anshaxa saaxaafadda ee wakhtiga doorashadda oo lagu qabtay hudheelka Ambassador ee magaaladii Hargeysa oo labadii maalmood ee u dambeeyey ay saxaafaddu ku lahayd kulan lagaga arrinsanayey xeerkan, waxa goob joog ka ahaa Guddoomiyaha Komishanka doorashooyinka qaranka Md. Ciise Yuusuf X.Maxamed, wasiirka warfaafinta Md. Axmed Xaaji Daahir, Wasiir-ku Xigeenka Wasaarada caafimaadka iyo shaqada Md. Mahdi Cismaan Buuri, Agaasimaha guud ee Wasaarada Warfaafinta Md. Maxamed Axmed Caalin (Tiimbaro), Agaasimaha fulinta ee Akaadamiga nabada iyo horumarinta iyo Wakiilo ka kala socday sadexda xisbi qaran.
Xeerka anshaxa ee shalay la saxeexay oo qaybaha kala duwan ee warbaahinta ka reebaya baahinta waxkasta oo muran iyo khalkhal ku keenaya habsami u socodka hawlaha doorashadda iyo guud ahaanba xasiloonida Somaliland, waxa munaasibadii lagu saxeexayey hadalo ka jeediyey wasiirka Warfaafinta Somaliland, ayaa qaybaha kala duwan ee warbaahinta ku ammaanay xeerka anshaxa doorashadda ee ay samaysteen, isaga oo kula dardaarmay in ku dhaqankiisa iyo meel marintiisana la hirgeliyo.
“Waxa faraxad weyn ii ah tababarkan xidhitaankiisa inaan idin kala soo qeyb galo waxa kale oo farxad ii ah haddii aad tidhaahdeen wixii idinka (Saxaafada) dhexdiina yaalay iyo wixii dhexdeena yaalayba waanu tuurnay waxa mahad weyn leh Komishanka doorashooyinka iyo Haayadaha kale ee la soo qaban qaabiyay tababarkan,” ayuu yidhi; wasiirku.
Md. Axmed Xaaji Daahir oo si gaar ah ula hadlayey asxaabta qaranka waxa uu yidhi; “Xisbiyada waxaan leeyahay waxaad ku andacootaan xukuumaddu fursad nagama siiso Warbaahinta Qaranka,waxaan leeyahay waxba yaan Aarintaasi lagu marmarsoon ee maantaba waa taas la saxeexay xeerkii anshaxa saxaafadda Anaguna (Wasaarada Warfaafinta) inaanu oofino ayaannu balan qaadaynaa oo wakhtigiina idin siino. Idinkuna ku casuuma Weriyeyaasha ka hawl gala Saxaafada qaranka meelaha aad wax ku qabanaysaan.”
“Wasiirka Warfaafinta haddii aan ahay waxaan balan qaadayaa inaanu idin siino wakhti la mid ah xisbiga kale ee aad tuhmaysaan, waxaynu dhammaanteed rajaynaynaa inay inoo qabsoonto doorasho xor iyo xalaal ahi, waxaan rajaynayaa sidaasi ay Saxaafadii u heshiisay ee loo saxeexay Xeerka Anshaxa Saxaafada in xisbiyada qarankuna ay u hashiiyaan.”
Guddoomiyaha Dallada Midowga Saxaafada ee USJ, Md. Cabdilaahi Maxamed Daahir (Cukuse) oo ka hadlay xidhitaankii tababarkaasi ayaa u mahad celiyay Haayadihii tababarkan fulinayay waxaanu yidhi “Waxaan u mahad naqayaa Komishanka doorashooyinka, Cabdiraxmaan Guulleed oo ah Sarkaal sare oo ka tirsan Haayada Interpeace iyo Akaadamiga nabada iyo Horumarinta Somaliland kuwaasi oo soo qaban qaabiyay kulankan ay Saxaafadu ku heshiisay waxaynu ku saaxiibaynaa in sidii aynu meel wanaagsan uga istaagi lahayn marxalada xasaasiga ah ee dalkeena ku soo fool leh ee doorashooyinka waxaynu ku heshiinay oo axdhaxda Xeerka Anshuxuna dhigayaa inaan Saxaafadu aanay door khaldan ka ciyaarin arrimaha doorashada waxaynu ku heshiinay inaynu tixgelino dalka ee aynaan tix gelin Asxaabta iyo dawlada waxaana xeerkan oday noogu noqonaya Komishanka doorashooyinka.”
Cabdillaahi Cukuse oo la hadlayay Wasiirka Warfaafinta wuxuu yidhi “Waxaanu u mahad naqaynaa Wasiirka Warfaafinta Somaliland oo na cafiyay khilaafkii yaraa ee dhawaan jiray, Anaguna raali ayaanu maanta ka nahay oo odaynimadiisa ayaanu dabo galaynaa.”
Afhayeenka Komishanka Doorashooyinka Somaliland Md. Maxamed Axmed Xirsi (Geelle) oo ka hadlay xafladaasi ayaa u mahad naqay Suxufiyiintii tababarkaasi ka qeyb galay iyo masuuliyiinta Saxaafada ee qalinka ku duugay xeerka anshaxa saxaafada ee xiliga doorashada.
Afhayeenku wuxuu sheegay inuu rajaynayo inay ku dhawaaqaan Guddida dabo-galka Xeerka Anshaxa Saxaafada sida la iskula meel dhigay tababarkaasi.
Afhayeenka Komishanku wuxuu ammaan balaadhan u soo jeediyay Warbaahinta dalka oo uu xusay inay kaalin wax ku ool ah ka soo qaateen shirarkii nabadeynta Beelaha Somaliland ee horraantii Sagaashameeyaddii. Waxaanu u soo jeediyay inay doorkaasi mid la mid ah xiligan ka qaataan doorashada Madaxtooyada ee fooda inagu soo haysa.
Daahir Rayaale kaahin, ayaa waxuu maanta xafiiskiisa kula kulmay madaxweynaha ethiopia mr. Girma Wolde-giorgis
Warsaxaafadeed, Weftiga Madaxweynaha Addis Ababa, Ethiopia.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland, Mudane Daahir Rayaale kaahin iyo weftigii uu hogaaminayey ee booqashada ku joogay Dalka Ethiopia caasimaddiisa Addis Ababa, ayaa waxay maanta xafiiskiisa kula kulmeen Madaxweynaha Dawaladda Federaalka ee Ethiopia, Mr. Girma Wolde-Giorgis, halkaasi oo ay labada Madaxweyne isaga waraysteen xaaladda Guud ahaan Gobolkan iyo ta labada dal ee jaarka ah Ethiopia iyo Somaliland, kullankaasi oo ahaa mid aad u heersarreeya, jaw wanaagsan oo farxadeedna la isku qaabilay, wuxuu ku soo gaba gaboobay is afgarad iyo jawi aad u wanaagsan.
Madaxweynaha JSL,waxa ku weheliyey kullankaasi, Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Debedda, Mudane, Cabdillaahi Maxamed Ducaale, Wasiirka Waasaaradda Boosaha iyo Isgaadhsiinta, Mudane Cali Maxamuud Axmed ( Sandulle), Maareeyaha Dekedda Berbera, Eng. Cali Cumar Maxamuud, Mudane, Axmed Maxamed Ciise, Xog-hayaha Gaarka ah ee Madaxweynaha JSL iyo ku Xiggeenka Wakiilka Somaliland ee Ethiopia, Mudane, Ayaanle Salaad”.
Allaa Mahad Leh
Axmed Maxamed Ciise
Xog-hayaha Gaarka ah ee Madaxweynaha JSL
faysal cali waraabe oo balan ku qaaday in lala dagaalami doono udub haday waqtiga doorashada ishortaagto
Guddoomiyaha UCID oo ugu Hanjabay Xukuumadda iyo UDUB in Dhagax Lagu Dili Doono Hadday ka Horyimaaddaan Waqtiga Doorashada loo Cayimay
“qof fashilmay oo tunka la soo qabtay inuu ka hadlo hawlaha doorashada ma aha”
“Hadallada warbaahinta laga baahiyo ee lagu leeyahay waa lagu degdegay waqtiga loo qabtay doorashada waxaannu u aragnaa inay yihiin kuwo UDUB hoos u leedahay ee ha u soo ban-baxdo hadday leedahay dib ha naloogu dhigo doorashada, laakiin maaha in ay dadka qaarkii ka dhex hadasho sidii jinkii dadka gelayey”
“Ballan waxaan ugu qaadayaa in dhagax lagu dili doono hadday UDUB sidaa u hadasho, waayo in badan bay doorashadu dib u dhacday, markaa inay UDUB dadka ka dhex hadasho oo ay dhegta u saarto aqbali mayno, dadkaa hadlayana waxaannu qabnaa in UDUB iyo Madaxtooyadu ka dambeeyaan”
Faysal Cali-waraabe
Hargeysa (Jam)- Guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee UCID Eng. Faysal Cali-waraabe, ayaa si kulul u cambaareeyey hadallo ka soo yeedhay guddoomiyaha Komishankii Doorashooyinka ee hore Mr. Jaamac Maxamuud Cumar (Sweden), kaasoo sheegay in uu cidhiidhi yahay waqtiga Guddiga Doorashooyinka Qaranku u muddeeyeen qabsoomidda doorashada Madaxtooyada Somaliland, hadalkaas oo uu ku tilmaamay mid muujinaya inuu ka xun yahay doorasho dalka ka qabsoonto.
Eng. Faysal Cali-waraabe oo ka hadlayey shir-jaraa’id oo uu shalay ku qabtay xarunta xisbigiisa ee magaalada Hargeysa, waxa kaloo uu xukuumadda talada haysa iyo xisbigeeda UDUB ugu hanjabay in dhagax lagu dili doono haddii ay ka horyimaaddaan xilliga Komishanka Doorashooyinku u qoondeeyey qabashada doorashada madaxtooyada.
Guddoomiyaha UCID waxa uu farta ku fiiqay oo uu ku eedeeyey xukuumadda Madaxweyne Rayaale iyo xisbigiisa UDUB inay maalmihii u dambeeyeen soo abaabulayeen dad warbaahinta dawladdu maamusho kaga celcelinay hadallo ay ku sheegayaan in Komishanku ku degdegeen waqtiga qabsoomidda doorashada loo muddeeyey bisha June ee sannadkan.
“Komishanka Doorashooyinku wuu na tusay shaqada uu qabtay ee la xidhiidha kaadhadhka cusub ee la sameeyey iyo qaabka loo beddelayo. Arrintaas saddexda xisbi qaranba way aqbaleen, annagoo qoslayna ayaanuna ka soo baxnay.
Doorashada waxaannu filaynay inay June ka soo horreyso, haseyeeshee waxa keenay dib-u-dhaca shaqo 80% guul laga gaadhay ayaa la galay, waana shaqadii Komishanka.
Hadda waxaan arkayaa in dad aan shaqo ku lahayn hawlaha doorashooyinka oo leh waa lagu degdegay waqtiga Komishanku sheegeen, marka hore waxaan leeyahay markay doorasho timaad Komishanka ayaa ka masuul ah, hawl fiicanna way qabteen; waad mahadsan tihiin mooyee maaha inuu kolba nin laga dhex hadlayaa wax aan jirin ku hadlo.”
Eng. Faysal Cali-waraabe oo si gaar ah ula hadlayey Jaamac Sweden iyo dad uu sheegay in xukuumadda iyo xisbigeeda UDUB u soo abaabulaan fashilinta doorashada waxa uu yidhi; “Had iyo jeer marka qof wax la weydiinayo ee arrin lagu jiro waxa wax la weydiiyaa qof khibrad leh, hawl wanaagsanna soo qabtay, guulna soo gaadhay, laakiin qof fashilmay oo tunka la soo qabtay in uu ka hadlo hawlaha doorashada ma aha, balse had iyo jeer dadkeennu waxay jecel yihiin marka uu shaqo ku saaqido inuu doono in dadka oo dhan wada saaqidaan, waxaanan leeyahay nimankaas Komishankani saaqidi maayo, aad iyo aad baanuna ugu kalsoonahay, qoladaa saaqidayna waxaan leeyahay iska aamusa.
Komishankani way aflaxayaan, kalsoonida asxaabtana way haystaan. Hadallada warbaahinta laga baahiyo ee lagu leeyahay waa lagu degdegay waqtiga loo qabtay doorashada waxaannu u aragnaa inay yihiin kuwo UDUB hoos u leedahay ee ha u soo ban-baxdo hadday leedahay dib ha naloogu dhigo doorashada, laakiin maaha in ay dadka qaarkii ka dhex hadasho sidii jinkii dadka gelayey. Ballan waxaan ugu qaadayaa in dhagax lagu dili doono hadday UDUB sidaa u hadasho, waayo in badan bay doorashadu dib u dhacday, dalkeenuna wuu rahman yahay, waxa la innagu xidhay doorasho qabta, markaa inay UDUB dadka ka dhex hadasho oo ay dhegta u saarto aqbali mayno, dadkaa hadlayana waxaannu qabnaa in UDUB iyo Madaxtooyadu ka dambeeyaan.”
Waxa kaloo Guddoomiyaha xisbiga UCID shirkiisa jaraa’id kaga hadlay khasaaraha ka dhashay roob duufaan watay oo khasaare ballaadhan oo isugu jira dhimasho iyo boqollaal qoys oo ka mid ah shacabka ku dhaqan caasimadda Hargeysa oo uu ka dumiyey guryihii ay ku noolaayeen, isagoo xukuumadda Madaxweyne Rayaale-na ku eedeeyey inay ku fashilantay gurmadkii looga baahnaa ee wax-ka-qabashada masiibadaas.
“Dadkeennii waad aragtaan maanta khasaaraha ballaadhan ee ku dhacay, xukuumadda talada haysaana tamar-darraanteeda xataa tacsi geyn kari mayso oo daaniye iyo diir bay noqdeen. 8 sannadood dadka xukunka hayey ee maanta leh waa lagu degdegay xilliga doorashada annagu garan mayno waxa uu u jeedo ee malaha wadkiisii baa meesha yaal oo waxay doonayaan in aanay si nabadgelyo ah dalka u dhaafin, maantana beesha caalamka iyo bulshada Somaliland-ba heegan bay ugu jiraan sidii doorashadu innoogu qabsoomi lahayd nabadgelyo waqtiga Komishanku u qabteen.”
Jamhuuriya Online
“qof fashilmay oo tunka la soo qabtay inuu ka hadlo hawlaha doorashada ma aha”
“Hadallada warbaahinta laga baahiyo ee lagu leeyahay waa lagu degdegay waqtiga loo qabtay doorashada waxaannu u aragnaa inay yihiin kuwo UDUB hoos u leedahay ee ha u soo ban-baxdo hadday leedahay dib ha naloogu dhigo doorashada, laakiin maaha in ay dadka qaarkii ka dhex hadasho sidii jinkii dadka gelayey”
“Ballan waxaan ugu qaadayaa in dhagax lagu dili doono hadday UDUB sidaa u hadasho, waayo in badan bay doorashadu dib u dhacday, markaa inay UDUB dadka ka dhex hadasho oo ay dhegta u saarto aqbali mayno, dadkaa hadlayana waxaannu qabnaa in UDUB iyo Madaxtooyadu ka dambeeyaan”
Faysal Cali-waraabe
Hargeysa (Jam)- Guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee UCID Eng. Faysal Cali-waraabe, ayaa si kulul u cambaareeyey hadallo ka soo yeedhay guddoomiyaha Komishankii Doorashooyinka ee hore Mr. Jaamac Maxamuud Cumar (Sweden), kaasoo sheegay in uu cidhiidhi yahay waqtiga Guddiga Doorashooyinka Qaranku u muddeeyeen qabsoomidda doorashada Madaxtooyada Somaliland, hadalkaas oo uu ku tilmaamay mid muujinaya inuu ka xun yahay doorasho dalka ka qabsoonto.
Eng. Faysal Cali-waraabe oo ka hadlayey shir-jaraa’id oo uu shalay ku qabtay xarunta xisbigiisa ee magaalada Hargeysa, waxa kaloo uu xukuumadda talada haysa iyo xisbigeeda UDUB ugu hanjabay in dhagax lagu dili doono haddii ay ka horyimaaddaan xilliga Komishanka Doorashooyinku u qoondeeyey qabashada doorashada madaxtooyada.
Guddoomiyaha UCID waxa uu farta ku fiiqay oo uu ku eedeeyey xukuumadda Madaxweyne Rayaale iyo xisbigiisa UDUB inay maalmihii u dambeeyeen soo abaabulayeen dad warbaahinta dawladdu maamusho kaga celcelinay hadallo ay ku sheegayaan in Komishanku ku degdegeen waqtiga qabsoomidda doorashada loo muddeeyey bisha June ee sannadkan.
“Komishanka Doorashooyinku wuu na tusay shaqada uu qabtay ee la xidhiidha kaadhadhka cusub ee la sameeyey iyo qaabka loo beddelayo. Arrintaas saddexda xisbi qaranba way aqbaleen, annagoo qoslayna ayaanuna ka soo baxnay.
Doorashada waxaannu filaynay inay June ka soo horreyso, haseyeeshee waxa keenay dib-u-dhaca shaqo 80% guul laga gaadhay ayaa la galay, waana shaqadii Komishanka.
Hadda waxaan arkayaa in dad aan shaqo ku lahayn hawlaha doorashooyinka oo leh waa lagu degdegay waqtiga Komishanku sheegeen, marka hore waxaan leeyahay markay doorasho timaad Komishanka ayaa ka masuul ah, hawl fiicanna way qabteen; waad mahadsan tihiin mooyee maaha inuu kolba nin laga dhex hadlayaa wax aan jirin ku hadlo.”
Eng. Faysal Cali-waraabe oo si gaar ah ula hadlayey Jaamac Sweden iyo dad uu sheegay in xukuumadda iyo xisbigeeda UDUB u soo abaabulaan fashilinta doorashada waxa uu yidhi; “Had iyo jeer marka qof wax la weydiinayo ee arrin lagu jiro waxa wax la weydiiyaa qof khibrad leh, hawl wanaagsanna soo qabtay, guulna soo gaadhay, laakiin qof fashilmay oo tunka la soo qabtay in uu ka hadlo hawlaha doorashada ma aha, balse had iyo jeer dadkeennu waxay jecel yihiin marka uu shaqo ku saaqido inuu doono in dadka oo dhan wada saaqidaan, waxaanan leeyahay nimankaas Komishankani saaqidi maayo, aad iyo aad baanuna ugu kalsoonahay, qoladaa saaqidayna waxaan leeyahay iska aamusa.
Komishankani way aflaxayaan, kalsoonida asxaabtana way haystaan. Hadallada warbaahinta laga baahiyo ee lagu leeyahay waa lagu degdegay waqtiga loo qabtay doorashada waxaannu u aragnaa inay yihiin kuwo UDUB hoos u leedahay ee ha u soo ban-baxdo hadday leedahay dib ha naloogu dhigo doorashada, laakiin maaha in ay dadka qaarkii ka dhex hadasho sidii jinkii dadka gelayey. Ballan waxaan ugu qaadayaa in dhagax lagu dili doono hadday UDUB sidaa u hadasho, waayo in badan bay doorashadu dib u dhacday, dalkeenuna wuu rahman yahay, waxa la innagu xidhay doorasho qabta, markaa inay UDUB dadka ka dhex hadasho oo ay dhegta u saarto aqbali mayno, dadkaa hadlayana waxaannu qabnaa in UDUB iyo Madaxtooyadu ka dambeeyaan.”
Waxa kaloo Guddoomiyaha xisbiga UCID shirkiisa jaraa’id kaga hadlay khasaaraha ka dhashay roob duufaan watay oo khasaare ballaadhan oo isugu jira dhimasho iyo boqollaal qoys oo ka mid ah shacabka ku dhaqan caasimadda Hargeysa oo uu ka dumiyey guryihii ay ku noolaayeen, isagoo xukuumadda Madaxweyne Rayaale-na ku eedeeyey inay ku fashilantay gurmadkii looga baahnaa ee wax-ka-qabashada masiibadaas.
“Dadkeennii waad aragtaan maanta khasaaraha ballaadhan ee ku dhacay, xukuumadda talada haysaana tamar-darraanteeda xataa tacsi geyn kari mayso oo daaniye iyo diir bay noqdeen. 8 sannadood dadka xukunka hayey ee maanta leh waa lagu degdegay xilliga doorashada annagu garan mayno waxa uu u jeedo ee malaha wadkiisii baa meesha yaal oo waxay doonayaan in aanay si nabadgelyo ah dalka u dhaafin, maantana beesha caalamka iyo bulshada Somaliland-ba heegan bay ugu jiraan sidii doorashadu innoogu qabsoomi lahayd nabadgelyo waqtiga Komishanku u qabteen.”
Jamhuuriya Online
axmed siilaanyo oo balanqaaday in ay taageerayaan dadkii roobabku wax yeeleeyeen
Axmed Sillaanyo Oo Shaaca Ka Qaaday Inay Taageero Ka Geysan Doonaan Dadkii Khasaaraha Roobabku Ku Habsadeen Iyo Qiimaynta Xadiga Masiibaddu Gaadhsiisan Tahay
2490 Qof Oo Hoy La’aani Ku Dhacday + 415 Qoys Oo Barakacay + 458 Guri Oo Burburay
“Waxanu Ku Baaqaynaa In Gurmad Deg Dega Lala Gaadho Dadka Dibada Wadhan Ee Banaananada U Yaala Roobka Iyo Dabeylaha"
Hargeysa,April, 25, 2010 (Haatuf) - Roobabkii laxaadka lahaa ee maalintii doraad ka da’ay Caasimada dalka ee Hargeysa ayaa waxa uu wargeyska Haatuf uu qiimayn ku soo sameeyay khasaaraha dhimashada, dhaawaca iyo burburka guryaha ka soo gaadhay roobabkaasi doraad ka da’ayay caasimada Hargeysa muddada afarta saacadood ah.
Dadka ku dhintay roobabkaasi ayaa tiradooda guud tahay 7 qof, halka dad tiradoodu gaadhayso 12 qofna ku dhaawacmeen.
Sidoo kale khasaaraha burburka guryaha daaraha soo gaadhay ayaa iyaguna ah 210 guryo daaro ah oo isugu jira kuwo dumay iyo kuwo dabayluhu jiingada sare ka qaadeen.
Guryaha jiingadaha ee burburku soo gaadhay ayaa iyagana ah 50 guri, halka guryaha aqal Soomaaliga khasaaruhu soo gaadhayna yihiin ugu yaraan 198 buul.
Meheradaha ganacsiga ee iyagana khasaaruhu soo gaadhay ayaa lagu qiyaasay 48 aqal.
Tirada guud ee qoysaska ku barakacay roobabkaasi caasimada ka da’ay ayaa gaadhaya 415 qoys, halka tirada guud ee dadka hoy la’aantu ku dhacdayna yihiin 2490.
dhinaca kale Guddoomiyaha xisbiga Mucaaradka ah ee Kulmiye Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo) oo ay wehelinayaan masuuliyiin sar sare, taageerayaal iyo xildhibaanada wakiilada ee ka soo jeeda Kulmiye oo shalay kormeer ku soo maray degmooyinka Maxamuud Haybe iyo Axmed Dhagax ee khasaaraha culusi ka soo gaadhay roobabkii doraad ka da’ay caasimada Hargeysa oo soo maray dadweynihii ku baro kacay deegaanadaasi ayaa isagu shaaca ka qaaday in xisbi ahaan ay ka qayb qaadanayaan taakulo iyo mucaawino loo fidiyo dadkaa dhibaatadu soo gaadhay, isagoo intaa ku daray baaq uu u jeediyay dawlada, hay’adaha caalamiga ah, ganacsatada iyo shacbiga Somaliland-ba in gurmad deg dega lala gaadho qoysaska boqolaalka kor u dhaafay ee guryahoodii ku burbureen roobabkii laxaadka lahaa ee da’ay.
Guddoomiyaha Kulmiye, Axmed Siilaanyo iyo xubnahan la socday oo socdaal ku soo maray xaafadaha Siinaay, Maxamed Mooge iyo Oktoobar iyo xaafada Calaamadaha oo ka tirsan degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe ee khasaaraha culusi soo gaadhay.
Axmed Siilaanyo oo saxaafada uga waramaya socdaalkooda ay ku soo mareen degmooyinkaasi ayaa waxa uu yidhi “Waxa aan soo maray degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe oo xaafado ka tirsan uu shalay roob xoogan badani waxyeelooyin soo gaadhsiiyay, waxaanan ahayn masuuliyiinta iyo taageerayaasha xisbiga kulmiye.Runtii waxa uu ahaa roob iyo dabayl khasaare laxaad leh soo gaadhsiisay deegaamadaas, waxaana ku baro kacay dad aad u badan, waxaanan marka ugu horaysay eheladii iyo qaraabadii ay ka baxeen dadkii shalay ku dhintay roobabkaas dabaylaha watay, waxaanan leeyahay ilaahay iyagana naxariistee janno ha ka waraabiyo inagana samir iyo iimaan ha inaga siiyo.Waxa aan ugu baaqaynaa dhamaan dadka reer Somaliland, ganacstada, dawlada, hay’adaha madaxa banaan in gurmad degdeg ah lala gaadho dadkaas dibada wadhan ee iminka banaanka u yaala roobka iyo dabaylaha, anagu ka xisbi ahaan haddii uu eebe yidhaahdo gacan ayaanu ka geysan doonaa, si deg-deg ahna haddii uu alle yidhaahdo waanu uga qayb geli doonaa.” Ayuu yidhi Guddoomiyaha xisbiga Mucaaradka ah ee Kulmiye Mud. Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo).
Dhinaca kale Xildhibaan Axmed Maxamed Diiriye (Nac-nac) oo isna ka hadlay ayaa sheegay in ay dad aad u tiro badani ay ku baro kaceen roobkii ka da’ay magaalada Hargeysa isla markaana ay hada si habaqlo ah u daadsan yihiin banaanka.
Xildhibaanka ayaa ugu baaqay shacabka reer Somaliland, ganacsatada, qurbo jooga iyo xukuumada in ay taageero la soo gaadhaan dadkaas oo buu yidhi aan maanta haysanin wax ay ka galaan bacadka iyo dhibica roobka.
Geesta kale guddoomiyaha ololaha Gobolada Galbeedka ee xisbiga Kulmiye Mr. Baashe Cabdi Gaboobe oo isna halkaa hadalo koob-kooban ka soo jeediyay ayaa ilaahay uga baryay dadkii uu khasaaruhu ka soo gaadhay roobkii shalay ka da’ay magaalada Hargeysa in uu cawil naq khayr qaba ugu bedelo.
Khasaare laxaad leh ayaa shalay ka soo gaadhay qaar ka mid ah shacabka ku dhaqan degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe, waxaana inta la og yahay ku dhintay todoba qof, halka ay hanti laxaad lehna uu khasaare ka soo gaadhay.
2490 Qof Oo Hoy La’aani Ku Dhacday + 415 Qoys Oo Barakacay + 458 Guri Oo Burburay
“Waxanu Ku Baaqaynaa In Gurmad Deg Dega Lala Gaadho Dadka Dibada Wadhan Ee Banaananada U Yaala Roobka Iyo Dabeylaha"
Hargeysa,April, 25, 2010 (Haatuf) - Roobabkii laxaadka lahaa ee maalintii doraad ka da’ay Caasimada dalka ee Hargeysa ayaa waxa uu wargeyska Haatuf uu qiimayn ku soo sameeyay khasaaraha dhimashada, dhaawaca iyo burburka guryaha ka soo gaadhay roobabkaasi doraad ka da’ayay caasimada Hargeysa muddada afarta saacadood ah.
Dadka ku dhintay roobabkaasi ayaa tiradooda guud tahay 7 qof, halka dad tiradoodu gaadhayso 12 qofna ku dhaawacmeen.
Sidoo kale khasaaraha burburka guryaha daaraha soo gaadhay ayaa iyaguna ah 210 guryo daaro ah oo isugu jira kuwo dumay iyo kuwo dabayluhu jiingada sare ka qaadeen.
Guryaha jiingadaha ee burburku soo gaadhay ayaa iyagana ah 50 guri, halka guryaha aqal Soomaaliga khasaaruhu soo gaadhayna yihiin ugu yaraan 198 buul.
Meheradaha ganacsiga ee iyagana khasaaruhu soo gaadhay ayaa lagu qiyaasay 48 aqal.
Tirada guud ee qoysaska ku barakacay roobabkaasi caasimada ka da’ay ayaa gaadhaya 415 qoys, halka tirada guud ee dadka hoy la’aantu ku dhacdayna yihiin 2490.
dhinaca kale Guddoomiyaha xisbiga Mucaaradka ah ee Kulmiye Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo) oo ay wehelinayaan masuuliyiin sar sare, taageerayaal iyo xildhibaanada wakiilada ee ka soo jeeda Kulmiye oo shalay kormeer ku soo maray degmooyinka Maxamuud Haybe iyo Axmed Dhagax ee khasaaraha culusi ka soo gaadhay roobabkii doraad ka da’ay caasimada Hargeysa oo soo maray dadweynihii ku baro kacay deegaanadaasi ayaa isagu shaaca ka qaaday in xisbi ahaan ay ka qayb qaadanayaan taakulo iyo mucaawino loo fidiyo dadkaa dhibaatadu soo gaadhay, isagoo intaa ku daray baaq uu u jeediyay dawlada, hay’adaha caalamiga ah, ganacsatada iyo shacbiga Somaliland-ba in gurmad deg dega lala gaadho qoysaska boqolaalka kor u dhaafay ee guryahoodii ku burbureen roobabkii laxaadka lahaa ee da’ay.
Guddoomiyaha Kulmiye, Axmed Siilaanyo iyo xubnahan la socday oo socdaal ku soo maray xaafadaha Siinaay, Maxamed Mooge iyo Oktoobar iyo xaafada Calaamadaha oo ka tirsan degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe ee khasaaraha culusi soo gaadhay.
Axmed Siilaanyo oo saxaafada uga waramaya socdaalkooda ay ku soo mareen degmooyinkaasi ayaa waxa uu yidhi “Waxa aan soo maray degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe oo xaafado ka tirsan uu shalay roob xoogan badani waxyeelooyin soo gaadhsiiyay, waxaanan ahayn masuuliyiinta iyo taageerayaasha xisbiga kulmiye.Runtii waxa uu ahaa roob iyo dabayl khasaare laxaad leh soo gaadhsiisay deegaamadaas, waxaana ku baro kacay dad aad u badan, waxaanan marka ugu horaysay eheladii iyo qaraabadii ay ka baxeen dadkii shalay ku dhintay roobabkaas dabaylaha watay, waxaanan leeyahay ilaahay iyagana naxariistee janno ha ka waraabiyo inagana samir iyo iimaan ha inaga siiyo.Waxa aan ugu baaqaynaa dhamaan dadka reer Somaliland, ganacstada, dawlada, hay’adaha madaxa banaan in gurmad degdeg ah lala gaadho dadkaas dibada wadhan ee iminka banaanka u yaala roobka iyo dabaylaha, anagu ka xisbi ahaan haddii uu eebe yidhaahdo gacan ayaanu ka geysan doonaa, si deg-deg ahna haddii uu alle yidhaahdo waanu uga qayb geli doonaa.” Ayuu yidhi Guddoomiyaha xisbiga Mucaaradka ah ee Kulmiye Mud. Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo).
Dhinaca kale Xildhibaan Axmed Maxamed Diiriye (Nac-nac) oo isna ka hadlay ayaa sheegay in ay dad aad u tiro badani ay ku baro kaceen roobkii ka da’ay magaalada Hargeysa isla markaana ay hada si habaqlo ah u daadsan yihiin banaanka.
Xildhibaanka ayaa ugu baaqay shacabka reer Somaliland, ganacsatada, qurbo jooga iyo xukuumada in ay taageero la soo gaadhaan dadkaas oo buu yidhi aan maanta haysanin wax ay ka galaan bacadka iyo dhibica roobka.
Geesta kale guddoomiyaha ololaha Gobolada Galbeedka ee xisbiga Kulmiye Mr. Baashe Cabdi Gaboobe oo isna halkaa hadalo koob-kooban ka soo jeediyay ayaa ilaahay uga baryay dadkii uu khasaaruhu ka soo gaadhay roobkii shalay ka da’ay magaalada Hargeysa in uu cawil naq khayr qaba ugu bedelo.
Khasaare laxaad leh ayaa shalay ka soo gaadhay qaar ka mid ah shacabka ku dhaqan degmooyinka Axmed Dhagax iyo Maxamuud Haybe, waxaana inta la og yahay ku dhintay todoba qof, halka ay hanti laxaad lehna uu khasaare ka soo gaadhay.
Ilhaan maxamed Jaamac oo ka qaybgaleysa shir caalami ah oo ka dhacaaya washington oo uu ka qaybgalaayo madaxweyne obama
Maraykanka oo ka hadlay Haweenay u dhalatay Somaliland oo ka qayb-galaysa Shir dalkooda ka dhacaya
April 26th, 2010 Comments Off
Washington D.C (Somaliland.Org)- Wasaaradda Arrimaha dibedda ee dalka Maraykanka ayaa ka hadashay laba haween Soomaali ah oo mid ka mid ahi u dhalatay Somaliland, kuwaas oo ka qayb-galaya Shirweyne Caalami ah oo uu ka qayb-galayo Madaxweynaha Maraykanku.
Sida lagu sheegay Warsaxaafadeed ka soo baxay Safaaradda Maraykanku ku leeyahay dalka Kenya, qaybta xidhiidhka Soomaalida oo nuqul ka ka mid ahi Somaliland.Org soo gaadhay, Shirweyne caalami ah oo la xidhiidha arrimaha Ganacsiga iyo Islaamka, isla markaana ay ka qayb-galayaan masuuliyiin kala duwan oo uu ka mid yahay Madaxweynaha dalka Maraykanka Barack Obama iyo masuuliyiin ka socda Wasaaradda Arrimaha dibedda dalka Maraykanka, ayaa dadka ka qayb-galaya wax aka mid ah Ilhaan Maxamed Jaamac oo ah Haweenay u dhalatay Jamhuuriyadda Somaliland, xubin sarena ka ah Xisbiga Mucaaradka ah ee KULMIYE.
Warsaxaafadeedkaas oo Afka Ingiriisiga ku qornaa, isla markaana Somaliland.Org idiin soo turjumay, ayaa wuxuu u dhignaa sidan;
“Madaxweyne Obama oo ay weheliyaan Masuuliyiin ka socda Wasaaradda khaarajiga iyo Wasaaradda Ganacsiga, ayaa ka qayb gali doona Shirweyne Ganacsi oo ka dhacaya Dhismaha Ronald Reagen ee Washington D.C. kaas oo soconaya 26 April ilaa 27 April. Ganacsato ka kala socota in ka badan 50 Dal oo u badan Muslimiin, ayaa aqbalay marti-qaad uu Madaxweynaha Maraykanku u fidiyay oo la xidhidha ganacsiga iyo in la wadaago dejinta Ganacsi cusub oo bulshooyinka ay ka kala yimaadeen ah.
Shirkan ayaa daba socda Khudbad uu Madaxweyne Obama u jeediyay Dunida muslimka oo uu ka jeediyay Magaalada Qaahira ee dalka Masar 4 June 2009, taas oo uu ku ballan-qaaday in uu qaban doono Shirweyne Ganacsi, si loo xaqiijiyo sida aynu u xoojin karno xidhiidhada ka dhaxeeya hoggaamiyayaasha Ganacsiga, Ururada iyo Ganacsatada Bulshada ee Maraykanka iyo Dunida Muslimka.
Ilaa 250 qof oo kala aaminsan Diimo kala duwan, ayaa la filayaa inay kulankan ka qayb galaan. Kuwaas oo ka kala imanaya, Afrika, Bariga dhexe, Koonfurta, badhtamaha iyo koonfur-bari Eeshiya iyo Bulsho Muslimiin ah oo ay ka mid yihiin kuwa Maraykanku.
Laba Soomaali ah oo kala ah, Nasra Weheliye Macallin iyo Ilhaan Maxamed Jaamac, ayaa ka mid noqon doona Weftiga ka qayb geli doona Kulankan.
Taariikhda Ilhaan Maxamed Jaamac oo kooban:
Ilhaan Maxamed Jaamac oo ah Agaasimaha Shirkadda Dhoofinta Ismaaciil….Sidoo kale, Ilhaan waxay taageero firfircoon u tahay Xisbiga KULMIYE, kaas oo ujeedadiisu tahay in uu Somaliland ka aasaaso wakhti cusub oo Nabadeed, Dimuqraadiyadeed iyo horumarineed. Inkasta oo aanay jago rasmi ah ka qaban Xisbiga, haddana Ilhaan waxay hogaamiye ka tahay Ololaha lagu doonayo in Xisbiga KULMIYE ku qabto talada Somaliland Doorashooyinka soo socda. Ilhaan waxay Shahadada Digriiga ee Sayniska ka qaadatay Jaamacadda Thiele ee gobolka Pennsylvania.”
Dhinaca kale, waxa iyana taariikhdeeda laga waramay Nasra Weheliye Macallin oo ka mid ah labada qof ee Soomaalida ah ee ka qayb galay kulankaas.
April 26th, 2010 Comments Off
Washington D.C (Somaliland.Org)- Wasaaradda Arrimaha dibedda ee dalka Maraykanka ayaa ka hadashay laba haween Soomaali ah oo mid ka mid ahi u dhalatay Somaliland, kuwaas oo ka qayb-galaya Shirweyne Caalami ah oo uu ka qayb-galayo Madaxweynaha Maraykanku.
Sida lagu sheegay Warsaxaafadeed ka soo baxay Safaaradda Maraykanku ku leeyahay dalka Kenya, qaybta xidhiidhka Soomaalida oo nuqul ka ka mid ahi Somaliland.Org soo gaadhay, Shirweyne caalami ah oo la xidhiidha arrimaha Ganacsiga iyo Islaamka, isla markaana ay ka qayb-galayaan masuuliyiin kala duwan oo uu ka mid yahay Madaxweynaha dalka Maraykanka Barack Obama iyo masuuliyiin ka socda Wasaaradda Arrimaha dibedda dalka Maraykanka, ayaa dadka ka qayb-galaya wax aka mid ah Ilhaan Maxamed Jaamac oo ah Haweenay u dhalatay Jamhuuriyadda Somaliland, xubin sarena ka ah Xisbiga Mucaaradka ah ee KULMIYE.
Warsaxaafadeedkaas oo Afka Ingiriisiga ku qornaa, isla markaana Somaliland.Org idiin soo turjumay, ayaa wuxuu u dhignaa sidan;
“Madaxweyne Obama oo ay weheliyaan Masuuliyiin ka socda Wasaaradda khaarajiga iyo Wasaaradda Ganacsiga, ayaa ka qayb gali doona Shirweyne Ganacsi oo ka dhacaya Dhismaha Ronald Reagen ee Washington D.C. kaas oo soconaya 26 April ilaa 27 April. Ganacsato ka kala socota in ka badan 50 Dal oo u badan Muslimiin, ayaa aqbalay marti-qaad uu Madaxweynaha Maraykanku u fidiyay oo la xidhidha ganacsiga iyo in la wadaago dejinta Ganacsi cusub oo bulshooyinka ay ka kala yimaadeen ah.
Shirkan ayaa daba socda Khudbad uu Madaxweyne Obama u jeediyay Dunida muslimka oo uu ka jeediyay Magaalada Qaahira ee dalka Masar 4 June 2009, taas oo uu ku ballan-qaaday in uu qaban doono Shirweyne Ganacsi, si loo xaqiijiyo sida aynu u xoojin karno xidhiidhada ka dhaxeeya hoggaamiyayaasha Ganacsiga, Ururada iyo Ganacsatada Bulshada ee Maraykanka iyo Dunida Muslimka.
Ilaa 250 qof oo kala aaminsan Diimo kala duwan, ayaa la filayaa inay kulankan ka qayb galaan. Kuwaas oo ka kala imanaya, Afrika, Bariga dhexe, Koonfurta, badhtamaha iyo koonfur-bari Eeshiya iyo Bulsho Muslimiin ah oo ay ka mid yihiin kuwa Maraykanku.
Laba Soomaali ah oo kala ah, Nasra Weheliye Macallin iyo Ilhaan Maxamed Jaamac, ayaa ka mid noqon doona Weftiga ka qayb geli doona Kulankan.
Taariikhda Ilhaan Maxamed Jaamac oo kooban:
Ilhaan Maxamed Jaamac oo ah Agaasimaha Shirkadda Dhoofinta Ismaaciil….Sidoo kale, Ilhaan waxay taageero firfircoon u tahay Xisbiga KULMIYE, kaas oo ujeedadiisu tahay in uu Somaliland ka aasaaso wakhti cusub oo Nabadeed, Dimuqraadiyadeed iyo horumarineed. Inkasta oo aanay jago rasmi ah ka qaban Xisbiga, haddana Ilhaan waxay hogaamiye ka tahay Ololaha lagu doonayo in Xisbiga KULMIYE ku qabto talada Somaliland Doorashooyinka soo socda. Ilhaan waxay Shahadada Digriiga ee Sayniska ka qaadatay Jaamacadda Thiele ee gobolka Pennsylvania.”
Dhinaca kale, waxa iyana taariikhdeeda laga waramay Nasra Weheliye Macallin oo ka mid ah labada qof ee Soomaalida ah ee ka qayb galay kulankaas.
Sunday 25 April 2010
barnaamijka isbeddelka siyaasi ee kulmiye
KULMIYE Party HOME Barnaamijka Musharixiinta Taariikhda Xisbiga Warar Daawo Fiidiyow Caawi Xisbiga Entries (RSS)
Comments (RSS)
Search for: Barnaamij Siyaasadeedka Xisbiga Kulmiye Ee Doorashada Madaxtooyada
April 23rd, 2010 in Kulmiye_party leave a response
Page 2
TUSMO
Hordhac……………………………………………………. 2–3
Fariinta Guddomiyaha …………………………… 4-7
Himilada Xisbiga Kulmiye ……………………………. 10
Taabbo-gelinta Xukun- wanaagga Dalka ……11-16
Dib-u-habeynta Garsoorka
iyo Cadaaladda ……………………………………….17-19
Horumarinta Shaqaalaha Dawlada……………..19-20
Difaaca iyo Sugidda Ammaanka Qaranka …..21-24
Horumarinta Waxbarashada
Asaasiga ah iyo Tacliinta Sare …………………..25-28
Daryeelka Cafimaadka Bulshada ……………29-31
Horumarinta Dhallinyarada …………………..31-33
Kobcinta Dhaqaalaha iyo
la Dagaalanka Saboolnimada ……………………33-40
Siyaasadda Dibedda…………………………………40-42
Siyaasadda Xisbiga ee
Dadka la Hayb-Sooco ………………………………42-44
Arrimaha Haweenka ………………………………..44-45
Qurbajoogga ………………………………………….46-47
Daweynta iyo Daryeelidda Naafada
Jidh ahaaneed iyo Maskax ahaaneed………………47
Kobcinta Hiddaha iyo Dhaqanka …………………….48
Diiwaanka Qaranka…………………………………..…..48
Lifaaq…………………………………………………..……..49
Xogo ku saabsan Musuq-maasuqa
Maamulka Riyaale u geystay Somaliland…….49-54
Page 3
I. Hordhac
Barnaamijkan Kulmiye waa mid si cad oo bayaan
ah u qeexaya jidkii loo mari lahaa badbaadinta iyo
soo nooleynta Somaliland, waa jidkii aynnu nolosha
iyo barwaaqada iyo xukun wanaagga u mari laheyn.
Somaliland waa dal weyn oo kheyraad dabiici ah
Eebbe ku maneystay (noocyo badan oo macdan
ah, shidaal iwm), lamana manaafacaadsan oo waa
laga gaajeysan yahay. Waxa taas sabab u ah
hoggaanka ayaa ka xumaadey dalka, dariiqii saxa
ahaa, ee horumar iyo barwaaqo lagu gaadhi lahaa
ayaa laga leexiyey dalka.
Haddaba, haddii aannu nahay Xisbiga Kulmiye waxa
naga go’an haddii Eebbe hoggaaminta talada dalka
nagu guuleeyo, inaannu dalka u horseedno dariiqii
saxa ahaa ee lagu gaadhi lahaa aqoonsi iyo
horumar taabbogal ah.
Barnaamijka halkan Xisbigu dadaweynaha ugu soo
bandhigayaana waa mid dhameystiran oo ku
saleysan baahiyaha horumar,siyasadeed iyo bulsho
ee Somaliland oo ah ka tarjumaha himilooyinka
shicib weynaha reer Somaliland.
Barnaamijkani waxa uu kaga gedisan yahey
barnaamjyada xisbiyada kale, kani waa mid laga salgaadhi
karo (achievable), oo la fulin karo (do-able),
waa mid macquul ah oo aan hawaawi ku fadhiyin,
(realistic), waana barnaamij la qiimeyn karo oo la
Page 4
cabiri karo hadhaw, inta qabsoontey iyo intaan
qabsoomin (measurable).
Barnaamijkani waxa uu u habeysan yahay sida
hawlahu u kale mudan yihiin ee ay u kale horeeyaan
xagga fulinta barnaamijka.
Siyaasadda kulmiye waa mid nabadeed wax weyn
ka tari doonta nabad-ku-wada-nolaanshaha
dadkeena iyo dadyawga dalalka Geeska Afrika.
Qaybta siyaasadda arrimaha debedda ee Xisbiga
Kulmiye waxay daah-fureysaa xidhiidh cusub oo
deris wanaag iyo iskaashi dalalka aynu jaarka la
nahay. Waxa ay qeyb mug leh ka qaadaneysa
daminta colaadaha ka jira hareeraheena.
M/Weyne Daahir Riyaale iyo maamulkiisa fursad
ayaa la siiyey, waa la tijaabiyey hoggamintiisa, waa
lagu hungoobey waanu ku guuldareystay inuu dalka
ka saaro xaaladan qallafsan ee uu ku jiro, sababtoo
ah, xaalada dalku waa ay ka sii dareysaa maalinba
maalinta ka sii danbeysa. Balan qaadyo badan oo
uu sameeyey waa ay beenoobeen, meelo badan oo
u dhagax dhigay waa ay beenoobeen.
Walaalayaal, mudane iyo marwooyin, waa kan
barnaamijkii Xisbiga Kulmiye, bal haddaba
caqligaaga la kaasho, maaha hadal, maaha
hawaawi, waa mid dhab ah, aad looga fiirsaday ee
fadlan, haddaba dadweynow ka baaraandeg oo
fursad sii Xisbiga Kulmiye doorashada soo socot.
Page 5
Fariinta Axmed Maxamed Siilaanyo
Muwaadiniinta qaaliga ahaw, 19 sano ayaa ka soo wareegtay
markii aynnu xorriyaddeena dib ula soo noqonay, innagoo ah dawlad madaxbanaan oo meel marinaysa himilooyinka dadkeena ee ah inay ku negaadaan nabad, horumar iyo barwaaqo.
Anigoo xogogaalnimo u warramaya, markaan ahay
nin ka qayb qaatay halgankii Somaliland kula soo noqonaysay madaxbanaanideeda, aad ayay ii damqaysaa, milicsiga wax qabad yarida ama waxqabad la’aanta, hungada dada reer Somaliland ka joogaan dedaalkoodii ahaa inay horumar iyo badhaadhe ku tallaabsadaan.
Siddeed sano ka dib oo uu awoodda hayey, waxan odhan
karaa Riyaale si fool xun ayuu ugu fashilmay inuu la yimmaaddo wax horumar ah oo la taaban karo, mana samayn
wax micne leh oo uu ku hormarinayo dedaalka Somaliland
ugu jirtay inay ka mid noqoto xayndaabka quruumaha iyadoo
ah qaran madaxbanaan oo la ictiraafsan yahay.
Walaalayaal, dhibaatooyinka dhaqaale ee qofka caadiga ah
ee reer Somaliland maanta la tiicayaa maaha kuwo cirka ka
soo dhacay. Run ahaantii waa kuwo si toosa uga dhashay
xukuumad fadhiid ah oo musuqmaasuq ah oo aan dan iyo
muraad ka lahayn daryeelka dadkeeda. Taliska maanta jooga
waxa keliya ee uu ku hawllan yahay waa dhaqaale urursi
intii waqtigu u saamaxayo.
Ka sokow Dhibaatooyinka dhaqaale ee dadkeenu la asqoobay
ee ka dhashay maamul xumida xukuumadda iyo faragelinta
ay ku hayso suuqa xorta ah, waxa la caadaystay ku tuatara xorriyaadka muwaadiniinta, iyadoo ay xukuumadda
dhaqan u noqtay baal maridda ku dhaqanka qaanuunka iyo
sharciga.
Page 6
Dastuurkeena ayaa maamulkani si joogto ah u jebiyaa oo uu
si badheedh ah ugu tuntaa si uu xukunka u sii haysto.
Walaalayaal, maamul xumida xukuumadeed waxay jilbaha u
dhigi kartaa dalalka ugu awoodda badan. Waxa tusaale fiican
ah wixii dalka Maraykanka ka dhacay siddeedii sano ee Jorj W. Bush xukumayey. Dalkii ugu qanisanaa ee ugu awoodda weynaa caalamka ayaa afka ciidda daray, dhaqaalihiisiina burburay, taas oo ay ugu wacnayd siyaasado gurracan oo madhalays ah oo uu ku socday maamulkii Jorj Bush.
Dadweynaha Maraykan markii ay yiqiinsadeen dhaawaca uu
dalkooda u geystay maamulkii Joroj Buush, waxay baadigoobeen isbeddel iyagoo daaqadda ka tuuray, wixii dhibaatada u sababta ahaa, isla markaana dooratay madaxweyne Baraka Obama, kaasoo danaynaya daryeelka dadkiisa iyo dalkiisa.
Saaxiibayaal, si la mid ah ayaa dhinac walba oo la eego
dadka reer Somaliland ugu hungoobay maamulka Riyaale.
Siddeed sano oo fadhiidnimo iyo maamul xumo ahi inagu
filan. Waxa dadka reer Somailand la gudboon inay baadigoobaan, isbeddel ku yimmaadda xukuumaddooda si ay u badbaadiyaan dhaqaalahooda, xorriyadooda, ammaanka iyo
madaxbanaanidooda.
Waxan doonayaa inaan ku nuuxnuuxsado isbeddelka qotada
leh ee Kulmiye iyo maamulkayga ka go’an inuu hirgeliyo
haddii aad igu shariftaan codkiina inaan hoggaamiyo
qarankan.
Mabaadida aasaasiga ah ee hagaya maamulakayga waa kuwa
soo socda:
Page 7
1. Dhawridda, ilaalinta iyo u hoggaansanaanta dastuurka
dalka, xeerarka iyo qawaaniinta. Xushmaynta sarraynta
sharciga, ilaalinta xoriyadaha qof ahaaneed.
2. Dhisidda xukuumad kooban, tayo leh, wax-ku-ool ah oo
laga wada muuqdo taas oo aan ku dhisnayn nin jeclaysi,
hase yeeshee loo eegay hibo, karti iyo aqoon. Qof kasta
mansabka uu u qalmo.
3. Socodsiinta hawlaha xukuumadda ee arrimaha khuseeya
ururinta, maaraynta, iyo kharash-garaynta dhaqaalaha si
ay ku dheehan tahay daacadnimo sare, dhowrsoonaan,
iyo banyaalnimo. Dejinta mushahaarooyinka dhammaan
xubnaha maamulka oo ay ku jiraan madaxweynaha iyo
madaxweyne-xigeenka iyo golaha wasiiradu iyadoo loo
marayo xeer uu barlamaanku soo saaray.
Waddada himilooyinkaas loo marayaa way dheer tahay
weyna adag tahay, hase yeeshee Kulmiye waxaa ka go’an
inuu Somaliland u hoggaaminayo mustaqbal ifaya. Ma odhanayo haddii madaxweyne la ii doorto in aynnu gaadhayno riyooyinkeena oo dhan, waxanse ballan qaadayaa in haddii aan helo fursad aan ku hoggaamiyo qarankeena inaan aroor walba toosayo oo aan u shaqaynayo sida ugu hawlkarsan oo dhiig iyo dheecaanba u hurayo horumarinta maslaxadda dadweynaha Somaliland.
Muwaadiniinta qaaliga ahaw, doorashada madaxtooyada ee
soo socota, waxa idinla gudboon kala doorashada, inaad Kulmiye u codaysaan si isbeddel yididiilo leh dalkeena uga tisqaado amma aydin oggolaataan in dalku baaqi ku sii ahead xaaladdan uu ku jiro. Haddii siddeedii sano ee tegay aynnu ku taamilo qaadano, go’aanka saxa ahi wuu cad yahay, waana iyadoo Kulmiye iyo isbeddel loo codeeyo.
Page 8
Qolyihiina ku nool qurbaha ee u damqanaya aayaha dalkeena, waxaan uga marti ahay taageeradiina niyadeed,
qofeed iyo maaliyadeed.
Taageeradiina aan kala go’a lahayn ayaa Kulmiye u suuragelisay inuu u dagaalamo mustaqbalka Somaliland.
Muwaadiniinteena dalka gudihiisa ku sugan, waxaan si xushmad leh idiinka quud darraynayaa codkiina si aan ugu
adeego dalkeena aan aadka u jecel ahay. Waxaan idinku
guubaabinayaa oo marti idiinka ahay codkiina.
U codee Kulmiye doorashada madaxtooyada ee foodda inagu
soo haysa, hano mustaqbalka dalkaaga. Ilaahay ha idin
dhawro muwaadiniinta qaaliga ahaw, Ilaahay Somaliland ha
ilaaliyo oo ha mariyo tubta nabadda iyo barwaaqada.
Somaliland Ha Noolaato
Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo
Murashaxa Madaxweynaha ee Xisbiga Kulmiye
Page 9
II. Himilada Xisbiga Kulmiye
Barnaamijka Xisbiga Kulmiye wuxuu ka turjumayaa
xaqiijinta himilooyinka hoos ku xusan-?
1. Xisbiga Kulmiye wuxuu u hawl-gelayaa
xaqiijinta iyo taabbo-gelinta m a d a x -
bannaanida Jamhuuriyadda Somaliland iyo
ka mid-noqoshadeeda ururrada caalamiga ah
iyadoo ah dawlad la aqoonsan yahay.
2. Xisbiga Kulmiye wuxuu hig sanayaa inuu dalkan
Somaliland ka dhiso bulsho casri ah oo
ka xor ah faqriga, jahliga, dulmiga, kelitalisnimda
iyo guud ahaan maamul xumadda weji kasto oo ay leedaahay.
3. Xisbiga Kulmiye wuxuu ku naalloonayaa
yagleelidda bulsho dimuqraadi ah, oo ay
saldhig u yihiin mabaadiida talo wadaagga
ee ka soo jeeda diinteenna islaamka iyo
dhaqanakeena suuban.
Page 10
III. Taabo-gelinta Xukun wanaagga Dalka
(Good Goveranance)
Dawladda maanta inoo dhisani waa mid tamardaran,
oo baahiya horumar ee qaran ee jira innaga
saari karin. Waa mid aan la jaan-qaadi Karin casriga
maanta jira. Maamulka dawliga ahi waxa uu
ka jiraa dhawr gobol oo qudha, ma wada
gaadhsiisna dalka, hoosna looma daadejin maamulka
dawlada. Golaha wasiirada ee maanta jira
waxa uu ka koobanyahey dhawr iyo kontan wasiir
iyo wasiir-xigeen iyo wasiiru-dawle oo aan tayo
laheyn.
Haddaba, si loo taabo-geliyo maamul wanaagga,
loona dhiso hay’ado dawladeed oo adag oo mug
leh (Strong government institutions), Kulmiye
wuxuu meel-marinayaa mabaadi’da xukunwanaagga
ee hoos ku qoran?
1. Dhisidda Dawlad Kooban
Kulmiye marka uu ku guuleysto hoggaaminta dalka
waxa uu sameynayaa gole xukuumadeed oo kooban,
tayo leh iyadoo uu Kulmiye ka shaqeyn doono
sameynta jiritaanka wasaarad ama hay’ad kasta oo
xukuumadeed, xilkeeda, qaab-dhismeedkeeda iyo
xidhiidhka ay la leedahay hay’adaha kale ee dawladda.
Page 11
2. Dib-u-habeynta Hay’addaha
Xukuumadda:
(Restructuring Existing Gov’t Institutions)
Kulmiye waxa uu dib-u-eegis qoto dheer ku
sameyn doonaa hay’adaha xukuumadda ee hadda
jira si loo waafijiyo baahiyaha qaran ee jira. Waxaa
lagu sameyn doonaa dib-u-habeyn sal iyo baar ah
si ay u gutaan xilkooda iyo habsami u socodka
hawl-malmeedka ay u hayaan dadweynaha.
3. Dhameystirka Hanaanka Dimuqraadiyada
Hirgelinta hannaanka dimuqraadiga ah oo
waafaqsan diinta Islaamka iyo dhaqankeena suubban
ee Soomaaliyeed iyadoo laga faa’iidaysanayo
waayo araganimada waxtarka leh ee dadyawga
adduunka ee dimuqraadiga ah. Isaga oo taas ka
duulaya Kulmiye, waxa u furi doona Xisbiyada si
loo dhiirri-geliyo ka midho-dhalinta nidaamka xisbiyada
badan, u-tartanka xorta ah ee hoggaaminta
dalka, adkaynta hay’adaha dimuqraadiga iyo kaqaybgalka
dadweynaha ee talada dalka, isagoo
bilow ahaanba furaya ururadii siyaasiga ahaa si ay
ugu tartamaan doorashada golayaasha deegaanka
ee ugu soo horreeya si waafaqsan xeerka
doorashooyinka.
4. Kala Madaxbaneynta Awoodaha
Ha’yadaha Qaranka
Xisbiga Kulmiye waxa uu ku tallaabsan doonaa
qorshe cad oo saldhig adag loogu sameynayo hagaajinta
waajib gudashada ha’yaddaha qaranka,
Page 12
isaga oo hubinaya kala madaxbananeynta, is
ilaalinta iyo isu dheelitirka awoodaha ha’yadaha
dawlada ee fulinta (executive), garsoorka
(Judiciary) iyo sharci-dejinta (legislative).
5. Horumarinta Saxaafadda
Dhiirri-gelinta iyo kobcinta saxaafada xorta ah iyo
madaxbanaaneynta iyo horumarinta warbaahinta
dawladda, loona dejin doono siyaasadd ku waajahan
helidda iyo fidinta xorta ee wararka.
* In la abuuro Hay’adda Qaranka Warbaahinta
(Public Broadcasting Corporation) oo hoos
imanaysa guddi madaxbanaan
* In si degdeg ah xayiraadda aan dastuuriga
ahayn looga qaado furashada idaacado gaar
loo leeyahay iyo nooc kastoo warbaahin ah
6. Dhiirrigelinta Bulshada Rayidka
Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in bulsho rayid ah
oo firfircooni ay kaalin mug leh ka qaadan karto
horumarinta dimuqraadiyada, sidaas daraadeed,
Xukuumadda Kulmiye waxay diyaarineysaa jawigii
ay ururada bulshada rayidka ahi ku magooli lahaayeen,
waxayna u dejinaysaa shuruucdii kala
hagi lahaa ee wax-qabadkooda midho dhal ka dhigi lahaa.
Page 13
7. Xukun Daadejinta(Decentralization)
Horumarinta iyo xoojinta nidaamka xukun
daadejinta (Decentralization); iyadoo la dhiirrigelin
doono goleyaal deegaan oo tayo leh oo ay
hogaaminayaan maayaro aqoon leh oo tayo leh,
ayadoo Maayarka iyo Maayar-ku-xigeenka si toos
ah dadweynahu u soo dooranayaan;
Waxaa dib-u-eegis ballaadhan lagu samayn
doonaa xeerarka iyo qaabka loo maareeyo
dawladaha hoose (comprehensive Reform on local
Gov’ts on legislation and management) iyadoo
dib-u-habeyn lagu sameyn doono hanaanka ay u
sheqeeyaan dawladaha hoose ee dalku, si ay u
gutaan habsami-u-socodka adeegyada bulshada
ee aasaasiga ah, iyadoo isla markaana la abuuri
doono shuruuc iyo xeerar lagu horumarinayo
dawladdaha hoose guud ahaan, waxa Kulmiye ku
tallaabsanayaa:
* Maamul fidinta iyo gaadhsiinta deegaamada
aannu weli ka tisqaadin
* U-kala xaqsooridda gobolada iyo
degmooyinka Somaliland iyo isu dheelitirka
qaybsiga khayraadka qaranka;
* Dhiirri-gelinta iyo ka qayb-gelinta talada iyo
hoggaaminta dalka beelaha la heyb-sooco,
haweenka iyo dhalinyaradda.
Page 14
8. La-Dagaallanka Musuqmaasuqa
Xisbiga Kulmiye waxay ugu muuqataa in
musuqmaasuqu yahay cunsur qayb weyn ku leh
ragaadinta dhaqaalaha ummadaha, sababana dibu-
dhaca bulshada ku yimaadda. Sidaa darteed, si
loo xakameeyo musuqmaasuqa barriinsaday
dalkeena curdinka ah, waxa uu Xisbiga Kulmiye ku
tallaabsanayaa:
* Hawlgelinta shaqaale dawladeed oo ku salaysan
tirada iyo tayada shaqo ee loo baahan
yahay, loona qoondeeyo mushahar iyo gunnooyin
dabooli kara baahiyaha qofka caadiga
ah ee heerarka kala duwan ee shaqaale.
* Dejinta siyaasad maaliyadeed oo lagu
xakameeyo musuqmaasuqa oo fulinteedu ka
timaaddo kor ila hoos
* Madax-bannaynta xafiiska Hantidhawraha
Guud si uu xilkiisa u guto.
*Samaynta Komishanka la Tacaalidda
Musuqa (Anti Corruption Commission)
oo shaqadiisu noqonayso inuu dabagal ku
sameeyo cid allaale ciddii lunsatay ama si
sharci darro ah ugu tagrifashay hantida um-
Page 15
* Dejinta Xeerar iyo siyaasado ku haboon la
dagaalanka musuqmaasuqa iyo kor u
qaadidda maamul wanaagga lagu ilaalinayo
lacagaha iyo hantida qaranka.
9. Dib-u-eegista Distuurka iyo Shuruucda
kale ee Dalka:
Distuurka Jamhuuriyadda Somaliland iyo guud
ahaan shuruucdda iyo xeerarka kale ee dalka,
waxa ku jira qabyo iyo gol-daloolooyin badan oo
caqabad ku keena habsami-u-socodka hawlaha
qaranka iyo wada-shaqeynta ha’yadda qaranka,
kuwaas oo marar badan sabab u noqday
khilaafaad iyo murano dastuuri ah iyo kuwo siyaasi
ah oo ka dhex aloosmay golayaasha qaranka.
Haddaba, si loo qabyo-tiro dastuurka iyo qawaaniinta
dalka ,waxa uu Kulmiye:
* Xurmeyn doonaa una hoggaansami doonaa
Dastuurka iyo sharciyada JSL,
* Waxa kale oo uu xurmeyn doonaa go’aanada
Golayaasha Baarlamaanka.
* Wuxuu magacaabi doonaa guddi khabiiro
sharci yaqaano ah oo daraasad iyo dib-ueegis
qoto-dheer ku sameeya distuurka iyo shuruucda qaranka.
Page 16
IV Dib-u-habeynta Garsoorka
iyo Caddaaladda
Xisbiga Kulmiye wuxuu u arkaa inay cadaaladdu
tahay aasaaska nabadda, barwaaqada, midnimada
iyo horumarka ummadda reer Somaliland. Sidaa
darteed, Kulmiye wuxuu ku tallaabsan doonaa sidii
cadaaladdu u noqon lahayd mid ummadda wada
gaadha. Haddaba iyadoo taas laga duulayo Kulmiye
waxa ka go’an inuu:
1. Baabi’in doonaa guddiyadda nabadgelyada
ee sida sharci darrada ah u fuliya xukunka
deg-degga ah ee muwaadiniinta xorriyaddooda
lagaga qaado.
2. In maxkamadaha hoose la hoos-geeyo
maxkamadda sare si garsoorku u noqdo
hay’ad gaar uga baxsan waaxda fulinta;
3. In garsoorku u madax-bannaanaado qorshaynta
iyo maamulidda miisaaniyaddiisa
lagana fogeeyo inay waaxda fulintu ku yeelato
awood ay siday doonto ugu adeegsan
karto.
4. In Xeer-Ilaalinta Guud laga saaro hay’adda
garsoorka.
5. In dastuurku dammaanad qaado muddoxileedka
garsoorayaasha maxkamadda sare.
6. In dastuurku dammanad qaado in Garsoo
rayaasha la siiyo mushahar, gunno iyo dheef
hawlgabeed oo munaasib ah.
Page 17
7. In Golaha Wakiilladu noqdo hay’adda leh oggolaanshaha
magacaabista Iyo xil-kaqaadista
garsoorayaasha maxkamadda sare,
oo helitaanka oggolaanshahaa la’aantii aan
Madaxweynuhu qaadi karin tallaabo uu xil
ugu magacaabo ama kaga qaado garsoore
maxkamadda sare.
8. In Guddiga Caddaaladda laga dhigo Komishanka
Caddaaladda, lagana feejignaado in
waaxda fulintu ku yeelato xubin wax ka
badan. (Agaasimaha Guud ee Wasaaradda
Caddaaladda oo keliya tusaale ahaan).
9. Kor-u-qaadista aqoonta garsoorayaasha iyo
kaaliyayaasha.
10. Deegaameynta maxkamadaha si hawlaha
garsoorka hoos loogu daadjiyo dhammaan
degmooyinka dalka.
11. Dayac-tirka iyo dib-u-dhiska maxkamadaha
dalka, si loo casriyeeyo loona sameeyo dhismayaal
ku haboon maxkamado.
a. Madaxbanaaneyta Xeer-ilaalinta Guud
Xisbiga Kulmiye, isagoo u arka in Xeer-Ilaalinta
Guud ahmiyad u leeyahay socodsiinta xeerarka
iyo ilaalinta xuquuqaha, wuxuu ku dadaali
doonaa in xafiiskaasi yeesho madax-banaani uu
ku gudan karo xilkiisa .
Page 18
buuridda xafiiska madaxa bannaan ee xadgudubeegaha
(ombudsman) oo awood leh qabashada
cabashooyinka la xidhiidha ku-xadgudubka xuquuqda
aasaasiga ah ee muwaadinka, baadhistooda
iyo tallaabo-ka-qaadistooda si waafaqsan xeerka
V. Horumarinta Shaqaalaha
Dawlada:
Maamul kasta oo xukumadeed, waxaa laf dhabar u
ah guushiisa iyo guul daraadiisa cududda shaqaale
ee uu leeyahay iyo tayada, tirada shaqaalaha ee
hawl maalmeedka qarankaa fulinya. Haddaba
shaqaalaha dawalada waxaa naafeeyey tayo
xumo, tababar la’aan iyo saboolnimo. Mushaharka
shaqaalaha iyo ciidamadu, ma aha mid ku filan
maceeshadooda aasaasiga ah kumana noolaan
karaan. Waqtigan xaadirka ah, waxa la siiyaa
qofka jaamiciga ah ee Darajada A = Sl Sh
421,600, Darajada B =Sl Sh 347,200, Darajada C
= Sl Sh 260,400, Darajada D = Sl Sh 155,000,
taasoo marka xaaladda noloshu marayso la eego
aanay lacagtaasi shaqaalaha waxba tarayn.
Hadaba, taasi waxay saameysay wax-soosaarkooda
oo aad iyo aad u yaraada, waxayna
shaqeeyaan saddex saacadood maalintii guud
ahaan.
Page 19
Haddaba, si wax looga beddelo arrimahan,
Kulmiye waxa uu sameyn doonaa arrimahan soo
socoda:
* Waxa uu kordhin doonaa saacadaha shaqada
si dadwaynaha loogu adeego, ayada oo si
buuxda loo shaqeyn doono siddeed sacadood
maalintii oo gelin hore iyo gelin danbe ah.
* Mushaharooyinka 300% ayaa kor loo
qaadayaa, cawil-celinta iyo daryeelka
shaqaalaha dawlada la siiyo si qoto dheer
ayaa loo eegi doonaa iyadoo ujeeddadu
tahay in kor loo qaado noloshooda iyo
daryeelkooda guud ahaan.
* Waxa la abuuri guddi xeeldherayaal ah oo dib
–u-eegis ku sameysa tirada iyo tayada
shaqaalaha, kana soo tala bixisa (Civil Service
Reform).
* Tayada shaqaalaha kor ayaa loo qaadi
doonaa, iyada oo la siin doona tababaro
joogto ah oo ku haboon xirfadooda (continual
Education) oo qorsheysan.
* Waxaa la dejin doonaa nidaam, siyaasado,
xeerar lagu daryeelo qofka shaqaalaha ahi
markuu hawl gab noqdo (Pension).
* Waxaa la dhiiri-gelin doona ururo shaqaale oo
madax-banaan oo ka shaqeeya horumarinta
shaqaalaha dawladda iyo kuwa rayidka ah.
Page 20
VI. Difaaca iyo Sugidda
Ammaanka Qaranka
A. Horumarinta Ciidanka Qaranka:
Kulmiye wuxuu rumeysan yahay in ciidanka
qaranku noqdo mid u tababaran difaaca iyo
sugidda nabadgelyada qaranka. Dunida maanta
jirta, waa mid aan waxa berri dhici kara la sadaalin
karin, Waxa innagu xeeran khataro iyo halista ka
jirta gobolkan. Ciidanka dalkeenu waxa uu lafdhabar
u yahay jirtaanka dalkeena iyo
qaranimadiisa. Haddaba, Kulmiye waxa ka go’an
inuu abuuro ciidan leh cudud militari oo xooggan
oo si wanaagsan u tababaran, qalabeysan oo
cawil-celin iyo daryeel wanaagsan la siiyo, si uu
xilkiisa qaran ee loo igmadey u guto. Haddaba, si
loo sameeyo ciidan wanaagsan oo tayo leh oo
daboola baahiyaha nabadgelyo iyo difaaca
Somaliland, Kulmiye waxa u qorsheysan:
* Qorshe tafatiran iyo istratejiyad guud oo lagu
horumarinayo ciidamada qalabka sida guud
ahaan iyo weliba sugida nabadgelyada dalka.
* Waxa uu sameyn doonaa guddi xeel-dheerayaal
heer qaran ah oo dib-u-dhis iyo dib-u-habeyn ku
sameeya ciidanaka qaranka, iyadoo si quman
loo dheeli-tirayo dhismaha noocyada ciidamada
kala duwan, sida ciidanka dhulka, ciidanka cirka
iyo ciidanka badda iyadoo loo sameyn doono
darajooyin ciidan.
Page 21
* Waxa la siin doonaa ciidanka dalka cawil-celin
iyo daryeel wanaagsan, waxaana sannadka
1aad loo kordhin doonaa mushaharka 300%
marka uu taladda dalka hoggaamintiisa ku guuleysto
Kulmiye.
* Waxaa la samayn doonaa kulliyado iyo dugsiyo
lagu barto culuunta milateriga, isla markaana
ciidamada la siinayo tababarro joogto ah oo
qorsheysan oo ku wajahan darajooyinkooda iyo
xirfadahooda gaarka ah.
* Waxa uu xoogga saari doona horumarinta iyo
casriyeynta qalabka iyo saanadda milateri ee
ciidanka qaranka.
b. Booliiska Qaranka:
Booliisku waa hay’adda laf-dhabarka u ah nabadgelyada
iyo xasilloonida dalka gudihiisa una
xilsaaran ilaalinta nafta iyo hantida muwaadinka,
ka hortagga iyo dabagalka dembiyada iyo xeersocodsiinta.
Haddaba, kulimiye marka uu talada wadanka ku
guuleysto:
* Waxa uu dib-u-eegis ku sameyn doonaa
Booliiska Qaranka ee maanta jira si loo
sameeyo qorshe tafatiran oo kor loogu qaado
tayada iyo mugga Booliiska Qaranka, si loo
daboolo baahida ilaalinta nabadgalyo iyo ka
hortagga dambiyada.
* Waxaa laga dhigi doonaa ciidanka booliiska,
Page 22
ciidan dhisibiliin leh oo aqoonta iyo xirfadaha
booliiska leh, si uu ula dagaalamo dambiyada
iyo ka hortagga falalka argagaxiso, isagoo ilalinaya
xuquuqda aasaasiga ah ee muwaadinka.
* Waxaa la abuuri doonaa guddi heer qaran oo
dib-u-habeyn ku sameeysa qaab-dhismeedka
ciidanka booliiska, una sameeya darajooyin,
qalbeyn iyo kor-u-qaaddida tayadda iyo tababarrada
ciidanka boliiska.
* Ciidanka booliisku si uu u guto wajibaadkiisa
waxaa kor loo qaadi doonaa, daryeelkiisa iyo
baahidiisa asaasiga ah, iyada oo mushaharka
ciidamadanka Boliiska la kordhin 300% sannadka
koowaad ee xukuumada Kulmiye.
* Waxa dib-u-eegis lagu sameyn doonaa shuruucda
ay ku hawlgalayaan laamaha kala gedisan
ee ciidanka booliiska, sida sharciga nabadgelyada
wadooyinka iyo xeerka habka
baadhista dembiyada (Criminal Procedure
Code).
* Waxa la abuuri doonaa unugga dab-demiska
(fire Birgade) oo hoos yimaada booliiska.
c. Ciidanka Asluubta:
Ciidanka asluubtu isagoo kala mid ah ciidamada
kale dhinacyada dhismaha, tayeynta iyo kor-uqaadista
daryeelkoodaba, Xisbiga Kulmiye wuxuu
ahamiyada siinaya hawlaha u gaarka ah ciidanka
asluubta:
* Waxa la siin doonaa tababarro ku habboon
hawlaha u gaarka ah ciidanka asluubta si uu u
Page 23
noqdo mid aqoon u leh xuquuqda aasaasiga ah
ee maxaabiistu leeyihiin iyo ixtiraamka iyo
daryeelka ay mudan yihiin.
* Waxa dib-u-habeyn lagu sameyn doonaa xabsiyadda
hadda jira, si loo hagaajiyo xaaladdaha
qalafsan ee hadda ka jira xabsiyada dalka.
* Kulmiye wuxuu kordhinayaa mushaharka ciidanka
asluubta 300%
Dhisidda Laanta Sirdoonka Qaranka:
(Bureau of National Intellegence):
Kulmiye wuxuu abuuri doonaa hay’ad madaxbanaan
oo qaabilsan ilaalinta nabad sugidda
qaranka. Waxa ay ku shaqo yeelan doontaa ka
hortaga dhibaatooyinka cadawga shisheeye,
waxay ururin doontaa wararka sirta ah ee
khuseeya arrimaha ammaanka dalka gudihiisa iyo
debediisaba:
Dhismaha Ha’yadaas, qaab dhismeedkeeda maamul
iyo wixii la xidhiidha hay’adaasi waxa qeexi
doona xeer golayaasha Barlamaanku ansixiyaan.
Page 24
VII. Horumarinta Waxbarashada
Asaasiga ah iyo Tacliinta Sare
Dalka maanta waxaa jira ilaa 400 dugsi oo hoose/
dhexe iyo 200 oo dugsi sare iyo ilaa 3,000 macalin
oo dugsiyadaas wax-ka-dhiga. Carruurta dugsiyada
hoose/dhexe dhigtaa ilaa 200,000-250,000 carruur
ah. Carruurta Somaliland ee joogta da’dii
waxbarasho waxa dugsiyada ka dhigta 34%, inta
badan ubadkeenu ma dhigtaan dugsiyada. Carruur
lagu qiyaasay 17% ayaa dugsiyada meel dhexe
kaga tagta (school drop outs) saboolnimo awgeed.
Tayada barayaasha dugsiya hoose/dhexe iyo sare
waa ay hooseysaa. Barayaasha dugsiyadaas
tiradoodu waa ilaa 3000 macalin, 1500 ayaa
xukuumaddu mushahar siisaa. Kuwaa laftooda
lama siiyo mushahar iyo gunooyin ku filan
noloshooda aasaasiga ah.
Waxbarashadu waxay door-weyn ka qaadataa
midnimada ummadda dib-u-dhiska dhaqandhaqaale
ee qaranka. Waxbarashadda dal kasta
waxa aasaas u ah manhaj isku mid ah oo ku
taagan tiirarka aasaasiga ah ee dhaqanka, diinta,
dhaqaalaha iyo deegaanka qofku ku nool yahay.
Hadadaba Kulmiye waxa uu ballan qaadayaa:-
* Waxbarashada aasaasiga ah waxay ka bilaabmaysaa
barasha quraanka iyo diiinta Islaamka.
* Inuu dhiiri-geliyo ka qeyb-qaadashada bulshada iyo
waalidiinta horumarka waxbarashada ubadkooda
iyo deegaameynta dugsiyada.
* In misaaniyada waxbarashada la kordhin doono
15% sanadkii. Miisaaniyad sanadeedka koowaad
Page 25
In waxbarashada aasaasiga ah iyo akhris
qorista laga dhigo lacag la’aan.
* In la horumariyo degaanka dugsiyada (school
environment) iyo agabka waxbarasho ee daruuriga
ah
* In waxabashada wadanku ku jihaysnaato horumarka
iyo wax soo saarka wadanka,
(development oriented education).
* In ilma kasta oo da’da dugsiga gaadhey uu
xaq u leeyahey inuu helo waxbarasho iyadda
oon aan loo eegin jinsi iyo hayb midna.
* Inay waxbarashada gabdhaha iyo wiilashu sinadaan,
dhaqamada soo jireenka ah ee caqabada
ku ah waxbarashada gabdhahana laga
horqaado
* Inuu xoojiyo, balaadhiyo waxbarashada dadban
(Informal Education) oo dhalinyaradda siinaya
xirfado-shaqo oo kala gedisan iyo
tegnoolajiyada casriga ah.
* In nolosha macalimiinta kor loo qaado, iyada
oo la kordhin doono mushaharkooda 300%
sannadka ugu horeeya, si ay ugu filaato
maciishadooda asaasiga ah.
* In 1500 ee macalin ee mushaharka aan la siin,
la siin doono mushahar ku filna sanadka labaad
* Kor u qaadista tayada macalimiinta iyadoo la
siin doono tababarro ku haboon heerkooda
shaqo iyo xirfadeed.
* Is waafajinta manaahiijta dugsiyada gaarka loo
leeyahay (private) iyo kuwa dawliga ah.
Page 26
* Waxaa dib loo aasaasi doonaa dugsiyadii
hooyga ahaa (Boarding Schools) si ay bulshada
reer miyiga ahà fursad waxbarasho ubadkooda
ugu helaan.
* Waxbarashada dalku waxay ku saleysnaan
doonta nabad ku wada-noolasha,
wadaninimada, mutadawacnimada iyo shaqo
jacaylka
* In waxbarashadu ku saleysanaato la dagaalanka
balwadaha iyo dhaqmaadka xun-xun ee
ragaadiyey horumarka dalka.
a. Dugsiyada Farsamada Gacanta:
Dugsiyada farsamada gacanta ee maanta
wadanka jira waa faro-ku-tiris. Dhalinyarada aan
shaqeyn ee baahan waxa wax loogu qaban karaa
waa iyadoo la abuuro dugisyada farsamada
gacanta (self-employment skills) oo laga baranayo
farsamooyin iibsamaya (Marketable skills).
Kulmiye waxa uu ahmiyad siinayaa inuu kordhiyo
tirada dugsiyadaas, tayadoodana kor loo qaado.
* Waxa loo sameyn doonaa siyaasado ku wajahan
sidii kor loogu qaadi lahaa tayada dugsiyada
farsamada gacanta.
* Kordhinta tirada iyo tayada dugsiyada
farsamada gacanta iyadoo gobolada la
gadhsiinayo.
* Waxa la sameyn doonaa dugsiga isgaadhsiinta
(IT communication schools).
Page 27
* Mac-hadka tababarrka macalimiinta (Teacher
Training college) oo dib loo soo celiyo.
* Qalabeyn iyo horumarin waxa lagu sameyn
doonaa Kulliyadda Cilmiga Khayraadka Badda
ee Berbera.
b. Tacliinta Sare
Kulmiye waxa uu aaminsan yahay ujeedada tacliinta
sare iney tahay soo saarista xeel-dheerayaal
iyo aqoonyahano daboola baahida horumarineed
ee dalka (skilled Manpower).
Sidaas darteed, tacliinta sare tayadeeda iyo waxtarkeeda
waxa halbawle u ah cilmi-baadhista iyo
hawlqabadka dhalinyarada, isaga oo taas ka duulaya
waxa Kulmiye uu balan qaadayaa :
* Waxa la abuuri doonaa komishanka tacliinta sare
oo ka shaqeyn doona sameynta siyaasado iyo
qorshe lagu horumarinayo tacliinta sare ee waddanka.
* Waxa xukuumada Kulmiye ka tageeraysaa
jaamacadaha, kuna dhiirri gelinayaa arrimaha
cilmi-baadhista
* 10ka arday ee ugu sarreeya imtixaanka dugsiyada
sare waxay sanadka ugu horreeya
jaamacadda ku dhiganayaan bilaash.
* Xukuumadda Kulmiye waxay ardayda reer
Somaliland u soo dhicinaysaa deeqaha waxbarasho
ee magaca Somaliya lagu qaato ee heerarka
digriiga kowaad (BA, BSc) iyo digriyada
sare ee (MA, MSc, PHD), ee ay dalalka
adduunku bixiyaan.
Page 28
VIII. Daryeelka Cafimaadka
Bulshada
Adeega cafimaadka ee dalka guud ahaan waxa
saameyn weyn ku yeeshay dagaaladii sokeeye. In
kasta oo adeega caafimaadka ee aasaasiga ahi jiro
wadanka intiisa badan, laakiin haddana, tayadiisu
waa ay liidataa, shaqaalaha caafimaadka ee
fidinaya adeegga caafimaadkana si wanaagsan
looma tababarin, qalab iyo daawooyin ku filan ma
heystaan. Guud ahaan shaqaalaha caafimaadku
waa niyad-jabsan yahay, mushaharka la siiyaa
aad ayuu u yar yahay, mana dabooli karo
maceeshadooda aasaasiga ah.
Sidaas darteed, Kulmiye marka uu talada dalka
qabto, waxa uu balan qaadayaa inuu caafimaadka
dalka ka qabto arrimahan hoos ku qoran:-
* Siyaasadda cafimaadka ee Kulmiye waxay ka
duuleysaa in ka hortagu ka wanaagsan yahay
daaweynta (prevention is better than cure),
isaga oo xoojin doona Barnaamijka
Caafimaadka Aasaasiga ah (Primary Health
Care).
Dhisidda Hay’adda Fayo-dhawrka Qaranka
(National sanitation Board)
Xukuumadda Kulmiye waxay dhisi doontaa
hay’adda kor ku xusan oo masuul ka ah arrimaha
faya-dhawrka, wacyigelinta kantroolka iyo meel
marinta wixii la xidhiidha fayo-dhowrka bulshada,
Page 29
sida maareynta qashinka, kormeerka haamaha
biyaha, mamnuucidda isticmaalka weelka kimikada
lagu keeno ee dadku weel biyood ahaan u isticmaalaan,
fasax siinta meelaha wershedaha ku
habboon fiyo-dhawr ahaan, waxa kale oo xukuumadda
Kulmiye ahmiyad siinaysaa:
* Inuu tayada shaqaalaha cafimaadka ku hawllan
kor u qaado, isaga oo siinaya tababarro joogto
ah oo ku haboon xirfadooda.
* Shaqaalaha caafimaadka waxa la siin doonaa
mushahar iyo cawil-celin ku haboon heerka
nololeed ee dalka, iyada oo musharka loo
kordhin doono 300% sida sahaqaalaha kale.
* Cusbitaalka Hargeisa waxa u Kulmiye ka
dhigayaa cusbitaal waxbarasho (teaching
Hospital) oo leh qeybaha takhsuska (speciality
Units) iyadoo si tayo leh loo qalabeynayo, si loo
yareeyo bukaanka badan ee dibedda cafimaad
ugu taga iyo kharashka badan ee ku baxa.
Waxa Cusbitaalka Hargeysa loo sameyn doonaa
Qaybta Daryeelka Xaalada Degdega ah
(Intensive Care Unit. )
* Waxa laga dhigi doonaa Cusbitaalada magaalomadaxyada
gobolada “Referral Hospital”, si ay u
daboolaan baahiyaha cafimaad ee goboladda
iyo degmooyinka ka jira, iyada oo tayadooda iyo
qalabkooda kor loo qaadayo.
* Waxa lagu dhaqaaqayaa barnaamijyo lagu
hakinayo, laguna dabar-goynayo cudurada faafa
Page 30
ee bulshadeena ragaadiyey sida TB, iyo
Duumada.
* Waxaa kor loo qaadi doonaa adeegga daryeelka
cafimaadka hooyada iyo dhallaanka si hoos
loogu dhigo xaddiga dhimashada hooyada iyo
dhallaanka.
* In tayada iyo tirada Dugsiyada/kulliyadaha
lagu barto xirfadaha cafimaadka ee kala duwan
kor loo qaado.
?? In kor loo qaado tayada adeega cafimaadka
gaarka loo leeyahay .
* In la hubiyo tayada dawooyinka la soo dejiyo
iyadoo loo sameyn doono siyaasaddii iyo shuruucdii
ku habboonayd.
Barnaamijka HIV/AIDs:
Maadaama uu yahay aafo khatar wayn ku haysa
jiilalka soo koraya oo ah laf-dhabarta bulshada
waxa uu Kulmiye siinayaa barnaamijka ka hortaga
iyo la dagaalanka faafinta cudurkan iyo daryeelka
iyo daaweynta dadka la nool cudurkani
IX. Horumarinta Dhallinyarada
Dhalinyaradu waa madaxdii berrito waa xooggii
maanta, wadan walba horumarkiisa waxa laga
gartaa sida uu ugu tabcayo dhallinyaradiisa.
Page 31
Dhibatooyinka maanta dhallinyarada soo waajahay,
waxa ka mid ah:-
Dhalinyarada Somaliland waxa ku habsaday niyadjab,
rajo la’aan iyo wer-wer ay ka qabaan
mustaqabalkooda. Dhalinyarada lama siin xirfadihii
iyo farsamooyinkii ay shaqo la’aanta kaga bixi
lahaayeen. Dhalinyaro badan ayaa ka dhacda
(drop outs) dugsiyada iyo jaamacadaha
dabadeedna aan haysan kaalin ay bulshada ka
galaan, dhalinyaradu ma haystaan garoomo ay
isticmaasho. Xukuumada maanta jirtaa ma laha
siyaasad cad oo ku wajahan dhalinyarada waayo,
muhiimada iyo mudnaanta ay horumarka wadanka
u leeyahiin lama siin.
Kulmiye isagoo rumeysan in dhalinyaradu lafdhabar
u tahay horumarka wadanka, muhiimad
gaarka ah ee ay u leedahay wadanka, waxa uu
ahmiyad weyn iyo mudnaan siinayaa horumarinta
dhalinyarada, isaga oo sameyn doona:
* Siyaasad ku wajahan dhiiri-gelinta iyo
horumarinta dhalinta, guud ahaana, wuxuu
dhiirigelinayaa ka qeybgalka dhallinyarada ee
tallada dalka iyo horumarkiisaba.
* Ka mid noqoshada golayasha ( deegaanaka )
marka ay dadoodu gaadho 25 sano
?? Wuxuu kordhin doonaa dhaqaalaha ku baxa
horumarinta dhalinyarada isaga oo
miisaaniyada lacag ugu dari doona.
* Wuxuu u abuuri doonaa Dugsiyo xirfadeed oo
Page 32
macno leh (Marketable skills) oo laga barto cilmi
tayo leh oo la janqaadi kara casrigan cusub, si ay
ugu shaqeeyaan.
* Waxaa Kulmiye culays weyn saari doonaa
horumarinta ciyaaraha kala duwan,
heerarkooda kala duwan, isagoo samaynaya
xarumo dhalinyaradu ku kulmaan- ‘’Youth
Centers”, garoomo kubadeed, iyo qalabkii
lagama maarmaanka u ahaa.
* Wuxuu dhiiri galin doonaa hiwaayadaha
(hobbies) wanaagsan ee dhisaya jidhka iyo
maskaxda dhalinyarada, mustaqbal ifayana u
horseedi kara
* Ka qayb galinta talada dalka laga bilaabo, heer
xaafadeed, degmo, degaan xisbi, urur ilaa heer
qaran. Si loogu barbaariyo ‘’hoggaaminta
wanaagsan’’, Ka qayb-galinta dhalinyarada la
dagaalanka balwadaha xunxun, iyo cudurada
halista ah ee khatarta weyn ku haya
dhalinyarada sida HIV/AIDS, STDs.
* Ka qayb qaadashada barnaamjika shaqo qaran
(national service) marka ardaygu ka baxo
dugisiga sare, laguna dhiiri-galiyo barnaamijka
iskaa wax-u-qabsada ah.
X. Kobcinta Dhaqaalaha iyo la
Dagaalanka Saboolnimada
Somaliland waxa ay ka mid tahay wadamada
dunida ugu saboolsan, waxaana sabab u ah
hoggaan xumo, musuq-maasuq, maamul xumo,
Page 33
siyaasad la’aan ay weheliyaan kabayaasha
dhaqaalaha oo burbursan. Hadaba, Kulmiye
markuu ku guulaysto talada dalka insha Alaahu
wuxuu ku talo jiraa:-
* Inuu sameeyo daraasad iyo isbeddel qoto
dheer (Reform), isagoo dejinaya qorshe
gaaban iyo mid dheer (short and long term
plans) kuwaas oo ku waajahan sida dhaqaalaha
dalka loo horumarin lahaa
* KULMIYE isagoon wax cashuura kordhinayn
ayuu kor u qaadi doonaa dakhliga dawlada
(isagoo ku shaqaynaya tashiil iyo hawlkarnimo),
taas oo wax ka tari-doonta horumarka dalka
guud ahaan.
* Waxa uu sameyn doonaa siyaasadaha iyo
shuruucda dhiirigelinaya malgeliyaasha
shisheeye iyo kuwa gudahaba, si loo abuuro
jawi (conducive environment) is-aamin iyo
kalsoonida maal-geliyaasha si ay ugu
aaminaan hantidooda ay maal-gelinayaan
dhulkeena.
* Wuxuu Kulmiye fududeyn doonaa furashada
bangiyada gaarka loo leeyahay iyadoo la
sameyn doono shuruucdii ku habboonayd.
a. Dib-u-dhiska Kaabayaasha Dhaqaalaha
(Reconstrucción of Economic Infrastructure)
Dagaaladii halgankii ayaa si xun u saameeyey
kaabayaasha dhaqaalaha iyo in badan oo ka
Page34
dambeysay oo aan la dayac-tirin (wadooyinka,
garoomada diyaaradaha, dekedaha iyo adeegyada
aasaasiga ah ee caasimada iyo magaalomadaxyada
gobolada iyo degmooyinka).
Adeegyada bulshada ee aasaasiga ah ee
caasimada Hargeysa iyo magaalo-madaxyada
goboladu aad iyo aad ayey u liitaan sida
wadooyinka iyo leydhka (korontada).
Kulmiye waxa u qorshaysan:-
* Inuu sameeyo sahan qoto dheer oo ku
wajahan xaaladda dhabta ah ee ay ku sugan
yihiin kaabayaasha dhaqaalaha ee dalku si loo
hirgeliyo isbeddel dhaqaale oo micno leh;
* Kulmiye waxa uu dejin doonaa qorshe qaran
oo gaaban oo laba sanadoodle ah (national
short-term plan) oo ku wajahan kaabayaasha
dhaqaalaha ee wadanka kuwiisa ugu mudan
(priority infrastructure). Qorshahani waxa uu
diiradda saari doonaa wadooyinka muhiimka u
ah dalka, soo saaridda iyo keydinta biyaha la
cabbo, leydhka, jidadka magalooyinka, Birrijyada,
dekedaha iyo garoonada diyaaradaha.
Dayactirka wadooyinka iyo dhismaha wadooyinka
carra-tuulka ah, waxa mudnaan la siin
doona Jidka Hargeysa-Oodweyne-Burco-
Ceerigaabo, Dila-Boorame–Seylac iyo
waddo xeebta ka wareegta min Galbeed ilaa
Bari . Iyadoo loo qoondeyn doona miisaaniyad
Page 35
sanadeedyo u gaar ah:
*Tamarta (Energy) – Cilmi baadhis, dib-uhabeyn
iyo maalgelin warshedda laydhka oo
ah habka wada lahaanshaha dawlad iyo dadweyne(
Public/Private Partnership).
* Warshedeynta Dalka — Xukuumadda Kulmiye
waxay dhiirigelineysaa wershedeynta dalka
iyadoo mudnaanta siinaysa wershedaha alaabadooda
qeedhiin dalka laga helo, sida wershadaha
sibidh-ka, kalluunka, milixda, dhuxuldhagaxa
iwm.
* Dhiirigelinta Baayac-mushtar: ku salaysan tartan
xor ah, hase yeeshee ay hagayso siyaasad
iyo xeer nidaamini (regulated business), oo
aan ahayn jaantaa rogan, si looga taxadiro
burbur ku yimmaadda dedaalka ganacsatada
wadaniga ah.
b. Casriyeynta Dekedda Berbera :
Dekeda Berbera waxa ay ku taala meel
strateeji ah, waxaaney albaab u noqon kartaa
bucshirada u socota dalalka aynnu jaarka nahay.
Dekeda Berbera malaha mug iyo farsamadii
ay kula tartami lahayd dekedaha
caalamaka iyo kuwa jaarka. Sababtaa awgeed
dekedda Berbera Kulmiye wuu casriyeyn
doonaa isagoo ku talagelaya:-
*In laga dhigi doono dekedda Berbera deked
furan oo leh qayb xorta ah (Free Zone Area).
Page 36
c. Ka Faa’idaysiga Khayraadka Badda:
* Waxa la samayn doonaa barnaamij cad iyo
siyaasad ku waajahan ka faaiidaysiga
khayraadka badda
* Si loo dhiiri-geliyo kaluumeysatada dalkeena
waxaa dib u eegis lagu samayn
doonaa liisamada kaluumaysiga ee dadka
shisheeye la siiyo
* Waxaa kor loo qaadi doonaa tayada
ciidamada ilaalinta xeebaha si loo yareeyo
budhcad badeedda iyo kaluumaysiga sharci
darada ah iyo jeenafka badda.
* Kor u qaadida, qalabeynta iyo tayeynta Kuliyada
Cilmiga Badda ee Berbera.
* Dhiirigelinta sameynta warshado yar yar oo
kaluun soo saara.
d. Horumarinta Biyaha:
Biyuhu waxa ay laf-dhabar u yihiin nolosha dadka,
Caasimada Hargeisa iyo magaalo-madaxyada
gobolada Somaliland waxa ku nool dad tiro badan,
biyo nadiif ah oo la cabbona ma haystaan.
Sidaas awgeed KULMIYE waxa uu aaminsan yahay
in biyaha looga faa’iidaysto sida ugu habboon
loona sameeyo qorshe cilmiyeysan iyadoo laga duulayo:-
* Samaynta sahamin qoto dheer oo ku saabnsan
khayraadka biyaha ee dalka iyo in qorshe cilmiyeysan
lagu horumarinayo biyaha dalka si
dadaweynaha looga haqabtiro baahida biyaha.
Page 37
* Hagaajinta maamulka iyo mareynta wakaaladaha
biyaha ee caasimada iyo magaalo
madaxyada gobolada iyada oo la dhiirigelinayo
ka qeybgelinta dadweynaha.
* Fidinta iyo balaadhinta biyaha caasimada
Hargeisa.
* Ka faa’iidaysiga biyaha roobka, hakinta biyaha
dooxyada, samaynta biyo xidheeno, riigag,
ceelal gacmeedyo iyo baro lagu kaydiyo
biyaha si loo cabbo wakhtiga jiilaalka.
e. Horumarinta Reer Miyiga
Saldhigga nolosha dadkeenu waa reer guuraa, tiro
badanina way ka soo yaacayaan miyigii oo ay horumar
la’aan badani ka jirto. Haddaba KUMIYE
wuxuu aaminsan yahay in xooluhu laf-dhabar u
yihiin horumarka dhaqaalaha wadanka, sidaas darteed,
Kulmiye waxa uu qaadi doona tallooyinkan:-
* Wuxuu samayn doonaa qorshe tafatiran iyo
siyaasad kor loogu qaadayo laguna horumarinayo
reer miyiga iyo daryeelka xoolaha
*Daryeelka caafimaadka xoolaha iyo daryeelka
dhul daaqsimaadkoodaba.
* Dhiirri-gelinta dhoofka xoolaha.
* U diyaargarwaga Abaaraha iyo maarayntoodaba.
page 38
* Gaadhsiinta xooladhaqatada daryeelka caafimaadka
aasaasiga ah.
* Kor u qaadista waxbarshada aasaaasiga ah iyo
xirfadaha nolosha reer miyiga. Hindisaha dugsiyo
reer miyiga la guura.
* Dhiiri galinta iyo samaynta warshado lagu farsameeyo
khyraadka xoolaha ka soo baxa sida
hilibka, caanaha, hargaha, dhogorta iyo lafaha.
f. Horumarinta Beeraha:
Dalkeena midhaha la quuto (Raashinka) 95%
waxa laga keena dibeda, dalkeena raashin inagu
filan kamo soo baxaan, in kastoo aynnu leenahay
dhul door ah oo ku habboon waxa beerashada,
xukuumadda jirtaa way ku fashilanatay in dadka
ku jiheyso tacabka beeraha. Waxa kale oo ay
Soomaliland caan ku tahay beeyada ama faleenka,
malmalka iyo xabkaha kale. Kulmiye wuxuu ogsoon
yahay in Somaliland tahay meelaha dhifka ah
ee adduunka xabkaha kala duwan laga helo, waxa
kale oo Kulmiye ogyahay in haddii khayraadkaas
dabiiciga ah si wanaagsan loo daryeelo, loona
maamulo uu wax weyn ka tari karo horumarinta
dhaqaalaha dalka. Sidaas daraadeed, si looga
midho-dhaliyo arrintaas loona gaadho isku filaansho
dhinaca wax-soo-saarka beeraha ah, Xisbiga
Kulmiye wuxuu ku tallabsanayaa:
Page 39
*In beeralayda lagu dhiirigeliyo waxa soo saarka
midhaha beeraha si loo yareeyo ku tiirsanaanta
cuntada debedda inooga imanaysa, loona qoondeeyo
miisaaniyad ku wajahan horumatinta
beeraha iyo waraabkooda
* In la dejiyo qorshe iyo siyaasado ku wajahan
horumarinta wax-soo saarka beeraha.
* In kor loo qaado aqoonta beeralayda iyo farsamooyinkooda
* in la dhiirigeliyo sameynta iskaashatooyin beerley
oo qalabeysan.
* In la xoojiyo soo saarista faleenka “Xabkaha”
suuqna loo raadiyo.
XI. Siyaasadda Dibedda
Xisbiga Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in siyaasadda
dibeddu ay qeyb ka tahay siyaasadda
qaran ee dalka, sidaas darteedna tahey qeyb muhim
ah oo tilmaamaysa danaha iyo ujeedooyinka
istraatijiga ah ee ummadda.
Nuxurka siyaasadda dibedda ee Somaliland waxay
tahay inay caalami ahaan horumariso madaxbanaanida
dawladda Somaliland, si loo kasbado icitiraaf
waxna ula qabsato beesha caalamka.
Page 40
Waxa xisbiga Kulmiye mudnaanta siinayaa siday
Somaliland saaxiibo ugu yeelan lahayd Afrika iyo
daafaha kale ee aduunka, sababtoo ah, waxaan
qiraynaa in masuuliyadda hore loogu riixayo madaxbanaanida
dalkeena u harraadan dimoqoraadiyada
iyo ka mid noqoshadooda beesha caalamku
ay si aad ah ugu xidhan tahay hadba sida loo maamulo
siyaasadda debeda.
a. Mabaadii’da Hageysa Arrimaha
Siyaasadda Dibedda
* Kulmiye wuxuu ku soconayaa siyaasad debedeed
oo ka tarjumaysa danaha Somaliland.
* Wuxuu dareensan yahay in horumarka
Somaliland ku xidhan yahay iskaashiga
dhaqaale ee heer gobol iyo heer caalami iyo
suuqa xorta ah.
* Inay siyaasadeena dibedda ka muuqato sida
ay inooga go’an tahay in aan dhisno Somaliland
Dimiquraadi ah.
* Inaan isku hawlo in xuquuqda asaasiga ah
ee bini-adaamku aaney ku kobnaanin siyaasadda
keliya, hase yeeshee ay
gaadhsiisan tahay dhinacyada dhaqaalaha,
bulshada iyo degaanka.
* Waxaa la xoojin doonaa xidhiidhka caalmiga
ee aynnu la leenahay wadamada dunida iyo
sidii aynnu xidhiidh sokeeye ula yeelan lahayn
dawladaha aynu deriska nahay.
Page 41
Danaha Qaranka Somaliland ayaa mar walba
hagaya siyaasaddeena dibedda.
* Ammaanka iyo tayada nolosha dadka
Somaliland, sharciga iyo kala danbeyta,
nabada iyo xasiloonida dhaqaale, iyo
iskaashiga goboleed ayaa noqonaya
mabadii’da asaasiga ah ee ay ku dhismayso
siyaasadda arrimaha dibedda ee Somaliland
marka Kulimiye qabto majaraha dalka.
XII. Siyaasadda Xisbiga ee Dadka la
Hayb-Sooco
Siyaabo fara badan ayaa loo takooraa dadka la
hayb-sooco. Iyadoo ay ugu wacan tahay
xaaladooda bulsho iyo dhaqaale, waxa laga
duudsiyey ka qaybgalka dhaqaale, waxbarasho iyo
siyaasadeed.
Xisbiga Kulmiye waxa ka go’an tirtiridda nooc
kasta oo takoor ah, gaar ahaan, kan ku salaysan
hayb-sooca. Kulmiye wuxuu aqoonsan yahay in
dadka la hayb-soocaa ay dulman yihiin, sidaas
daraadeed, waxa ka go’an inuu dadkaas ka
awood-siiyo dhinacyada dhaqaalaha,
waxabarashada, iyo siyaasadda.
Page 42
Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in awoodsiinta
noocaas ahi ay muftaax u tahay wax ka qabashada
takoorka dhaqanka ka soo jeeda iyo la dagaalanka
macaamilka xun ee lagu hayo qayb bulshada ka
mid ah.
Si dadka la hayb sooco loogu soo celiyo xurmadoodii
bin’aadminimo, iyadoo hoos loogu
daadegaayo nuxurka dhibaatada, xisbiga Kulmiye
wuxuu qaadayaa tallaabooyinka soo socda:
1. In xeer ahaan loo qoondeeyo tiro kuraaseed
wakiilnimada siyaasadeed ah oo heer deegaan
iyo heer qarameedba leh.
2. In dhiirigelin iyo tixgelin loo siiyo dhinaca waxbarashada
iyo shaqada dawladda.
3. In la meel mariyo siyaasado iyo shuruuc lagula
dagaalamayo cudurkan bulsho, laguna joojinayo
takoorka haybta ku dhisan, xeerar adagna
laga soo saaro.
4. In saraakiisha dawladda ee sharci fulinta lagu
wacyi-geliyo dacdarrada kooxaha laga tirada
badan yahay, sidaas daraadeed, la diiwaan
geliyo lana baadho xad-gudubayada ku
xidhiidhsan haybsooca iyo gefafka laga galo
dadka laga tirada badan yahay.
5. In la abuuro barnaamijyo gaar ah oo loo habeeyey
tababaridda dadka laga tirada badan
yahay gaar ahaan xirfad siintooda.
Page 43
6. In loo abuuro fursado ay ku qaataan deyn
fudud si kor loogu qaado ganacsiga yar yar
ee ay ku hawlan yihiin
XIII. Arrimaha Haweenka
Xisbiga Kulmiye waxa ka go’an inuu hubiyo in
haweenku si buuxda oo firfircoon oo xaq-soor leh
uga qayb qaataan dhammaan dhinacyada bulshada,
siyaasadda, iyo dhaqaalaha ee dhismaha
nololsha, iyadoo la abuurayo quwad shaqaysa oo
aqoon leh, taas oo awood u leh ka-qayb
qaadashada hawlaha dawladda.
Kulmiye wuxuu suurtagelinaya nidaam ku dhisan
xaqsoor kuna wajahan ka qaybgal buuxa oo
haweenka (sektarada) docaha soo socda:
1. Kulmiye wuxuu u hawl gelayaa sidii dumarku
ay ugu jiri lahaayeen hay’adaha laga gooyo
siyaasadda qaranka sida golayaasha xukuumadda,
baarlamaanka iyo golayaasha
deegaanka, wuxuuna ku taamayaa in tirada
haweenka ah ee hay’adahaas ku jirayaa ay
noqoto 25%.
2. In haweenka la awoodsiiyo (Affirmative
Action) iyadoo loo marayo hanaanka
doorashada iyo magacaabiddaba.
Page 44
3. In haweenka loo suurtageliyo si ay kaalin
hoggaamineed uga noqdaan mansabyo sar
sarena uga qabtaan hayadaha dawladda
4. Kulmiye wuxuu xoogga saarayaa daryeelka
nolosha haweenka reer miyiga ah isagoo u
fidinaya addeegyada aasaasiga ah.
5. Wuxuu kobcinayaa ganacsiga iyo wax soo
saarka yar yar ee haweenku gacanta ku ha
yaan.
6. Dhimista culayska hawl qabadka haweenka
reer miyiga ah, iyadoo lagaadhsiinayo qalba u
fududeeya hawl maalmeedkooda.
7. La dagaalanka cudurada faafa ee ay
haweenku u nugul yihiin sida HIV/AIDS
page 45
XIV. Qurbajoogga
Waaya aragnimada caalamka waxa laga dheehan
karaa kaalinta wax-ku-oolka ah ee Qurbajoogga
kala duwani ka ciyaareen dib-u-dhiska dalalkii ay
markii hore ka soo jeedeen. Qurbajoogga reer
Somaliland na kama duwan dhiggiisa. Haddaba si
looga faa’idaysto awoodaha xadiga badan ee qurbajoogga,
dhaqaalahooda iyo khibradoodaba, xisbiga
Kulmiye wuxuu ku tallaabsanayaa arrimaha
soo socda:
* In la sameeyo xafiis xidhiidhiya arrimaha Qurbajoogga
oo hoos yimaadda Madaxweyne
kuxigeenka
* In la dhiirigeliyo kooxaha kala duwan ee qurbajoogga
inay is abaabulaan si ay u yeeshaan
wakiilo u fududeeya inay si micno leh uga qayb
qaataan arrimaha ka socda dalka hooyo si ay
saamayn wax-ku-ool ah ugu yeeshaan jihada
ay qaadanayso barnaamijyada qaran ee horumarineed
* In la abuuro kayd xogeed qaran (national data
base) oo ay ku ururo khibradaha mihaniga ah
ee Qurbajoogga taas oo looga dan leeyahay in
danaha qaran looga faa’iidaysan karo halkii iyo
goortii ay ku habboon tahay;
* In wasaaradda qorshayntu diyaariso fulisana
siyaasado gaar ah oo ku wajahan kor u
qaadidda iyo dhiirigelinta hay’adaha deeqda
Page 46
bixiya inay ka faa’iidaystaan xogta ku urursan
kayd-xogeedka qaran, si ay u ogaadaan muwaadiniinta
ay shaqaalaysan karaan, waxna
kala qaban kara hawlahooda.
* Abuuridda ilo rasmi ah oo ay dadka qurbajoogga
ahi ka heli karaan xogaha ay u baahan
yihiin ee wax ka taraya dedaalada horumarineed
iyo dhaq-dhaqaaqa bulsho ee ka
socda dalka hooyo.
* In Qurbajoogga dalka imanaya loo fidiyo adeeg
wacan oo soo dhowayneed.
XV. Daweynta iyo Daryeelidda
Naafada Jidh ahaaneed
iyo Maskax ahaaneed:
Xisbiga Kulmiye wuxuu wax ka qabanayaa tabaalada
haysata dadka burburkii dhibaatooyinku ka soo gaadheen
isagoo ku dedaalaya:
1) Inuu wax ka qabto naafada argagaxa leh iyo
kuwa silsiladaha ku dabran ee guri kasta oo
Somaliland ah ku sugan.
2) Inuu sameeyo goobo lagu xannaaneeyo dadka
maskaxda wax ka qaba.
3) In la uruuriyo dadka maskaxda wax ka qaba ee
suuqyada ku filiqsan, dhaxanta iyo bacadkana
gaaf wareegaya iyo kuwa guryaha ku xidhan
loona helo daaweyn yo xannaanayn lacag la’aan ah.
Page 47
XVI. Kobcinta Hiddaha iyo
Dhaqanka
Xisbiga Kulmiye wuxuu ku taamayaa inuu soo
celiyo hankii, karaamadii iyo isku-kalsoonaantii
qofka Soomaaliga ah oo muddo badan ku jiray
qaxooti, walbahaar iyo dagaallo sokeeye.
Siyaabaha arrimahaa wax lagaga qaban karo
waxa ka mid ah:
Horumarinta fanka iyo suugaanta iyadoo la
abuurayo hoy dhaqameedyo sida masraxyo,
muuseemyo, dugsiyo lagu barto muusikada
iyo farshaxanka Soomaliyeed, ciyaaraha, ho
rumarinta far Soomaaliga, buug-qoraalka iyo
daraasadda iyo ururinta hiddaha iyo
dhaqanka aan qornayn
XVII. Diiwaanka Qaranka
In la abuuro diiwaanka qaranka oo lagu kaydinayo
dhamaan macuulaamdka iyo hab maamuuska
qaranka wixii xogo ah ee la xidhiidha sida:
1. Hantida ma guuraanka ah.
2. Dhamaan wixii hadiyado lagu bixiyo magaca
Jamhuuriyada Somalialnd.
3. Wixii hab maamuus iyo bilad sharaf ama
shahaadooyin sharaf ee la siiyo dadka mudan.
4. Dhammaan wixii hadiyado la siiyo madaxda
wadanka ee lagu gudoonsiiyo magaca
Jamhuuriyada somaliand.
Page 48
LIFAAQA:
Dalka Somaliland sida la moodayo faqiir maaha, balse
waxa haysata maamul xuno. Waxa ay ahayd in Miisaaniyadda
qaranka u soo xerootaa sannadkii ay kor u dhaafto
USD 200,000,000, halka ay ka tahay USD 42,000,000
Shaxda 1: Dakhliga Qasriga ku hoyda sannadkii ee aan Miisaaniyadda
Qaranka gelin:
1 Shaxda No 1 Xoolaha dhoofay $3,349,696
2 Shaxdda No 2 Dekedda Berbera
( Cel-celis ahaan )
$8,000,000
3 Haamaha shiidaalka ee Berbera $1,970,290
4 Isu gayn $13,319,986
Lacagta la lunsado ee aan xaddi sugan laga hayn waa kuwa hoos ku qoran
Lcagta laga qaado shirkadaha shiidaalka batroolka. ?
Kalluumaysida xeebaha lagaga xaalufiyo kalluunka. ?
Lacagta sh. Somaliland ee la soo daabaco. ?
Hantida qaranka ee la iibiyo. ?
Lcagta amaanka lagu sugary ee dawladuhu biaxial. ?
Hantidaas badan ee la lunsanayaa waxay dhaawac ku tahay
geeddi socodkii dimoqraadiyadda iyo taabo-galkii maamul
quman (Good Governance). Waana ta Madaxweynuhu, u
isticmaalo laa-luushka ama waxa loo yaqaan “Dhaamel”,
sababna u noqotay in lagu ragaadiyo Waaxahii Qaranka ee
Fulinta, Xeer-Dejinta iyo Garsoorka oo ay ahayd inay isdheelitiraan,
sida Dastuurku qeexay.
Page 49
Saacadaha Shaqada ee Luma:
Waxa xeerka dalka u yaallaa ina farayaa in dawladda loo
shaqeeyo 8 saacadood maalintii, hase yeeshee waxa la
shaqeeyaa waqti aan ka badnayn 2.5 (laba saacadood iyo
badh) keliya. Maaha caqli-gal in ummad sabool ihi shaqayso
maalintii laba saacadood iyo badh, oo ay lumiso, 5.5 (shan
saacadood iyo badh). Lacagta waqtigaas luntay waxay ummadda
ku joogtaa $21,700,000 sannadkii. Waxa dheer
khasaaraha wax qabad la’aanta muddadaas.
8dii sannadood ee Rayaale xilka hayay, waxa la shaqeeyay
waqti u dhigma laba sannadood iyo lix bilood Waxana lumay,
oo aan la shaqayn; shan sannadood iyo lix bilood. Lacagta
fadhiga lagu cunay muddadaa aan la shaqayni waa;
$ 153,974,271
Maamul xumada iyo musuq-maasuqa xukuumadda Rayaale.
waxa ay ka bilaabantaa, habka loo qaybiyo Dakhliga dawladda
oo ah:-
1) Mudnaanta koobaad waxa leh; Qasriga,
2) Tan labaad Wasaaradda.Madaxtooyada: min 2002 ilaa
2009kii waxa Miisaaniyadda loo kordhiyay 270 %.
3) Wasaaradda.Maaliyadda min 2002 ilaa 2009kii waxa
Miisaaniyadda loo kordhiyay 214 %.
Mushkilada Caagalaha:
Tirada shaqaalaha iyo ciidamadu; sida ku cad miisaaniyadda
Qaranka ee 2009, waa 33,092. Hase yeeshee marka loo
dhabbagalo tiradaasi kama badna 16,400 qof. Inta kale, oo
ah; 16,692 qof, waa Caagle. Caagluhu waa qof aan jirin balse
Page 50
lagu qaato lacag. Waxa caaglaysiga lagu lunsadaa hanti dhan
$ 8,905,172 sannadkii.
Ciidan Beeleedka
Waxa iyana jira, Ciidan Beeleeld ku qoran gobolada Sool iyo
Sanaag-Bari, oo lagu lunsado hanti dhan $ 6,214,865 sannadkii.
U kala Eexashada Wasaaradaha:
Heerka musuq-maasuqu marayo, Tusaale ahaan; Shidaalka
Wasaaradda Maaliyaddu, ee 2008 wuxuu gaar ahaan, wasaarad
kasta uga badnaa shan iyo toban (15) wasaaradood, oo
ay ka mid yihiin: Wasaarado muhim ah sida: W.Beeraha,
W.Warshadeynta,W.ganacsia,, W.qorshaynta iyo
W.macdanta iyo biyaha.
Shaxda 2: Dakhliga madaxda maaliyaddu lunsato sanadkii:
1 Inta gaarka ah, dakhliga maharaja iyo qiimaha labada sarrif $14,782,271
2 Hdhaaga miisaaniyadaha hore $2,657,143
3 Caaglaha $8,749,398
4 Aafada Burco iyo Laascaanood $10,177,339
Isugayn $36,366,151
Page 51
Shaxda 3: Dakhliga ku lumay Maamul Xumo snakier:
1 Shantii sanaddood iyo badhkii aan la shaqayn $153,974,271
2 Ciidamada beelaha sool iyo sanaag bari ee aan jirin $6,214,865
3 Cashuurta Berriga ee aan la soo hoyn $38,309,260
Isugayen $213,484,396
Baanka Qaranka
Horumarka dhaqaaluhu, kama maarmo Baan Qaran. Xukuumadda
Rayaale se, way ka soo hor jeeddaa in la dhiso
Baan micno leh. Waxa Baanka Qaranku isticmaalaa laba
qiime oo Sarrifka USD. Qiimaha rasmiga ah ee dawladda oo
ah; sls 3,500 halkii doolar iyo ka suuqa oo ah; sls 6,200.
Labadan qiime ee sarrifka, waxa lagu lunsadaa sannadkii
$6,875,048, oo aan Miisaaniyadda Qaranka gelin.
Fiiro Gaar ah: xoolaha la lunsado ee lifaaqan
ku cad, si toos ah ayay ugu soo hoyan doonaan
khasnadda dawladda, marka Kulmiye majaraha
qabto, waxana uu hantidaas u isticmaali doonaa
mashaariicda horumarinta sida caafimaadka,
waxbarashada, biyaha, waddooyinka iwm
Page 52
Shaxda 1: Lacagta Maxjarka sannadkii 2009.
2009 Adhi Lo’ Geel
January 98,698 2,897 140.00
February 49,996 11,888 902.00
March 58,561 5,044 188.00
April 30,977 3,733 1,097
May 34,474 3,520 668.00
June 50,018 5,195 1,929
July 98,243 7,498 3,183
August 139,191 7,887 3,290
September 131,430 5,132 2,711
October 68,383 12,750 3,179
November 779,587 20,298 1,293
December 79,194 6,487 3,144
Xoolaha 1,618,752 92,329 21,654
Qiimaha saran neefkii $ 7.5
adiga
$ 23.00
loda
$ 23.00
Geela
USD 12,140,640 2,123,567 498,042
Isugeyn guud $14,762,249
Page 53
Shaxda 2: Dakhliga Xoolaha dhoofa ee madaxweynuhu qaatay.
Sanadkii Adhi Lo’ Geel
May 2002 210,765 26,419 14,293
2003 540,946 75,846 21,874
2004 858,356 131,869 7,132
2005 1,030,095 148,061 5,069
2006 1,199,610 97,631 23,865
2007 1,350,054 88,143 14,245
2008 1,224,533 81,181 26,353
2009 1,640,665 121,845 34,274
Tiro Xoolaha 8,055,024 770,995 147,105
Qiimaha la saaro
Neefkiiba
$ 2.00 $ 11.00 $ 15.00
Lacagta ka soo
xeroota
$16,110,048 $8,480,945 $ 2,206,575
Isug. Guud $ 26,797,568
Shaxda 3:Cashuurta dawladda ee xoolaha, May 2002 – 2009.
2002 ilaa2009 Adhi Lo’ Geel
Tirada Xoolaha 8,055,024 770,995 147,105
Qiimaha Sls 55
($ 0.008)
Sls 470
($ 0.075)
Sls 520
($ 0.083)
USD $ 64,440 $ 57,825 $ 12,210
Isug. Guud $ 134,475
GUUL IYO GOBANIMO.
SOMALILAND.
KULMIYE.
« Xisbiga Kulmiye Oo Soo Bandhigay Siyaasadda Xisbiga Ee Dalka Uu Ku Hagi DoonoUrurka Cali Marshal Trust oo Axada Lagu Aasaasi Doono »Comments are closed.
Archives
April 2010
March 2010
February 2010
January 2010
December 2009
November 2009
October 2009
September 2009
August 2009
July 2009
June 2009
May 2009
April 2009
March 2009
February 2009
January 2009
December 2008
November 2008
October 2008
September 2008
August 2008
July 2008
June 2008
May 2008
April 2008
March 2008
January 2008
July 2007
June 2007
February 2005
Copyright © KULMIYEHome Barnaamijka Musharixiinta Taariikhda Xisbiga Warar Daawo Fiidiyow Caawi Xisbiga top^^
Comments (RSS)
Search for: Barnaamij Siyaasadeedka Xisbiga Kulmiye Ee Doorashada Madaxtooyada
April 23rd, 2010 in Kulmiye_party leave a response
Page 2
TUSMO
Hordhac……………………………………………………. 2–3
Fariinta Guddomiyaha …………………………… 4-7
Himilada Xisbiga Kulmiye ……………………………. 10
Taabbo-gelinta Xukun- wanaagga Dalka ……11-16
Dib-u-habeynta Garsoorka
iyo Cadaaladda ……………………………………….17-19
Horumarinta Shaqaalaha Dawlada……………..19-20
Difaaca iyo Sugidda Ammaanka Qaranka …..21-24
Horumarinta Waxbarashada
Asaasiga ah iyo Tacliinta Sare …………………..25-28
Daryeelka Cafimaadka Bulshada ……………29-31
Horumarinta Dhallinyarada …………………..31-33
Kobcinta Dhaqaalaha iyo
la Dagaalanka Saboolnimada ……………………33-40
Siyaasadda Dibedda…………………………………40-42
Siyaasadda Xisbiga ee
Dadka la Hayb-Sooco ………………………………42-44
Arrimaha Haweenka ………………………………..44-45
Qurbajoogga ………………………………………….46-47
Daweynta iyo Daryeelidda Naafada
Jidh ahaaneed iyo Maskax ahaaneed………………47
Kobcinta Hiddaha iyo Dhaqanka …………………….48
Diiwaanka Qaranka…………………………………..…..48
Lifaaq…………………………………………………..……..49
Xogo ku saabsan Musuq-maasuqa
Maamulka Riyaale u geystay Somaliland…….49-54
Page 3
I. Hordhac
Barnaamijkan Kulmiye waa mid si cad oo bayaan
ah u qeexaya jidkii loo mari lahaa badbaadinta iyo
soo nooleynta Somaliland, waa jidkii aynnu nolosha
iyo barwaaqada iyo xukun wanaagga u mari laheyn.
Somaliland waa dal weyn oo kheyraad dabiici ah
Eebbe ku maneystay (noocyo badan oo macdan
ah, shidaal iwm), lamana manaafacaadsan oo waa
laga gaajeysan yahay. Waxa taas sabab u ah
hoggaanka ayaa ka xumaadey dalka, dariiqii saxa
ahaa, ee horumar iyo barwaaqo lagu gaadhi lahaa
ayaa laga leexiyey dalka.
Haddaba, haddii aannu nahay Xisbiga Kulmiye waxa
naga go’an haddii Eebbe hoggaaminta talada dalka
nagu guuleeyo, inaannu dalka u horseedno dariiqii
saxa ahaa ee lagu gaadhi lahaa aqoonsi iyo
horumar taabbogal ah.
Barnaamijka halkan Xisbigu dadaweynaha ugu soo
bandhigayaana waa mid dhameystiran oo ku
saleysan baahiyaha horumar,siyasadeed iyo bulsho
ee Somaliland oo ah ka tarjumaha himilooyinka
shicib weynaha reer Somaliland.
Barnaamijkani waxa uu kaga gedisan yahey
barnaamjyada xisbiyada kale, kani waa mid laga salgaadhi
karo (achievable), oo la fulin karo (do-able),
waa mid macquul ah oo aan hawaawi ku fadhiyin,
(realistic), waana barnaamij la qiimeyn karo oo la
Page 4
cabiri karo hadhaw, inta qabsoontey iyo intaan
qabsoomin (measurable).
Barnaamijkani waxa uu u habeysan yahay sida
hawlahu u kale mudan yihiin ee ay u kale horeeyaan
xagga fulinta barnaamijka.
Siyaasadda kulmiye waa mid nabadeed wax weyn
ka tari doonta nabad-ku-wada-nolaanshaha
dadkeena iyo dadyawga dalalka Geeska Afrika.
Qaybta siyaasadda arrimaha debedda ee Xisbiga
Kulmiye waxay daah-fureysaa xidhiidh cusub oo
deris wanaag iyo iskaashi dalalka aynu jaarka la
nahay. Waxa ay qeyb mug leh ka qaadaneysa
daminta colaadaha ka jira hareeraheena.
M/Weyne Daahir Riyaale iyo maamulkiisa fursad
ayaa la siiyey, waa la tijaabiyey hoggamintiisa, waa
lagu hungoobey waanu ku guuldareystay inuu dalka
ka saaro xaaladan qallafsan ee uu ku jiro, sababtoo
ah, xaalada dalku waa ay ka sii dareysaa maalinba
maalinta ka sii danbeysa. Balan qaadyo badan oo
uu sameeyey waa ay beenoobeen, meelo badan oo
u dhagax dhigay waa ay beenoobeen.
Walaalayaal, mudane iyo marwooyin, waa kan
barnaamijkii Xisbiga Kulmiye, bal haddaba
caqligaaga la kaasho, maaha hadal, maaha
hawaawi, waa mid dhab ah, aad looga fiirsaday ee
fadlan, haddaba dadweynow ka baaraandeg oo
fursad sii Xisbiga Kulmiye doorashada soo socot.
Page 5
Fariinta Axmed Maxamed Siilaanyo
Muwaadiniinta qaaliga ahaw, 19 sano ayaa ka soo wareegtay
markii aynnu xorriyaddeena dib ula soo noqonay, innagoo ah dawlad madaxbanaan oo meel marinaysa himilooyinka dadkeena ee ah inay ku negaadaan nabad, horumar iyo barwaaqo.
Anigoo xogogaalnimo u warramaya, markaan ahay
nin ka qayb qaatay halgankii Somaliland kula soo noqonaysay madaxbanaanideeda, aad ayay ii damqaysaa, milicsiga wax qabad yarida ama waxqabad la’aanta, hungada dada reer Somaliland ka joogaan dedaalkoodii ahaa inay horumar iyo badhaadhe ku tallaabsadaan.
Siddeed sano ka dib oo uu awoodda hayey, waxan odhan
karaa Riyaale si fool xun ayuu ugu fashilmay inuu la yimmaaddo wax horumar ah oo la taaban karo, mana samayn
wax micne leh oo uu ku hormarinayo dedaalka Somaliland
ugu jirtay inay ka mid noqoto xayndaabka quruumaha iyadoo
ah qaran madaxbanaan oo la ictiraafsan yahay.
Walaalayaal, dhibaatooyinka dhaqaale ee qofka caadiga ah
ee reer Somaliland maanta la tiicayaa maaha kuwo cirka ka
soo dhacay. Run ahaantii waa kuwo si toosa uga dhashay
xukuumad fadhiid ah oo musuqmaasuq ah oo aan dan iyo
muraad ka lahayn daryeelka dadkeeda. Taliska maanta jooga
waxa keliya ee uu ku hawllan yahay waa dhaqaale urursi
intii waqtigu u saamaxayo.
Ka sokow Dhibaatooyinka dhaqaale ee dadkeenu la asqoobay
ee ka dhashay maamul xumida xukuumadda iyo faragelinta
ay ku hayso suuqa xorta ah, waxa la caadaystay ku tuatara xorriyaadka muwaadiniinta, iyadoo ay xukuumadda
dhaqan u noqtay baal maridda ku dhaqanka qaanuunka iyo
sharciga.
Page 6
Dastuurkeena ayaa maamulkani si joogto ah u jebiyaa oo uu
si badheedh ah ugu tuntaa si uu xukunka u sii haysto.
Walaalayaal, maamul xumida xukuumadeed waxay jilbaha u
dhigi kartaa dalalka ugu awoodda badan. Waxa tusaale fiican
ah wixii dalka Maraykanka ka dhacay siddeedii sano ee Jorj W. Bush xukumayey. Dalkii ugu qanisanaa ee ugu awoodda weynaa caalamka ayaa afka ciidda daray, dhaqaalihiisiina burburay, taas oo ay ugu wacnayd siyaasado gurracan oo madhalays ah oo uu ku socday maamulkii Jorj Bush.
Dadweynaha Maraykan markii ay yiqiinsadeen dhaawaca uu
dalkooda u geystay maamulkii Joroj Buush, waxay baadigoobeen isbeddel iyagoo daaqadda ka tuuray, wixii dhibaatada u sababta ahaa, isla markaana dooratay madaxweyne Baraka Obama, kaasoo danaynaya daryeelka dadkiisa iyo dalkiisa.
Saaxiibayaal, si la mid ah ayaa dhinac walba oo la eego
dadka reer Somaliland ugu hungoobay maamulka Riyaale.
Siddeed sano oo fadhiidnimo iyo maamul xumo ahi inagu
filan. Waxa dadka reer Somailand la gudboon inay baadigoobaan, isbeddel ku yimmaadda xukuumaddooda si ay u badbaadiyaan dhaqaalahooda, xorriyadooda, ammaanka iyo
madaxbanaanidooda.
Waxan doonayaa inaan ku nuuxnuuxsado isbeddelka qotada
leh ee Kulmiye iyo maamulkayga ka go’an inuu hirgeliyo
haddii aad igu shariftaan codkiina inaan hoggaamiyo
qarankan.
Mabaadida aasaasiga ah ee hagaya maamulakayga waa kuwa
soo socda:
Page 7
1. Dhawridda, ilaalinta iyo u hoggaansanaanta dastuurka
dalka, xeerarka iyo qawaaniinta. Xushmaynta sarraynta
sharciga, ilaalinta xoriyadaha qof ahaaneed.
2. Dhisidda xukuumad kooban, tayo leh, wax-ku-ool ah oo
laga wada muuqdo taas oo aan ku dhisnayn nin jeclaysi,
hase yeeshee loo eegay hibo, karti iyo aqoon. Qof kasta
mansabka uu u qalmo.
3. Socodsiinta hawlaha xukuumadda ee arrimaha khuseeya
ururinta, maaraynta, iyo kharash-garaynta dhaqaalaha si
ay ku dheehan tahay daacadnimo sare, dhowrsoonaan,
iyo banyaalnimo. Dejinta mushahaarooyinka dhammaan
xubnaha maamulka oo ay ku jiraan madaxweynaha iyo
madaxweyne-xigeenka iyo golaha wasiiradu iyadoo loo
marayo xeer uu barlamaanku soo saaray.
Waddada himilooyinkaas loo marayaa way dheer tahay
weyna adag tahay, hase yeeshee Kulmiye waxaa ka go’an
inuu Somaliland u hoggaaminayo mustaqbal ifaya. Ma odhanayo haddii madaxweyne la ii doorto in aynnu gaadhayno riyooyinkeena oo dhan, waxanse ballan qaadayaa in haddii aan helo fursad aan ku hoggaamiyo qarankeena inaan aroor walba toosayo oo aan u shaqaynayo sida ugu hawlkarsan oo dhiig iyo dheecaanba u hurayo horumarinta maslaxadda dadweynaha Somaliland.
Muwaadiniinta qaaliga ahaw, doorashada madaxtooyada ee
soo socota, waxa idinla gudboon kala doorashada, inaad Kulmiye u codaysaan si isbeddel yididiilo leh dalkeena uga tisqaado amma aydin oggolaataan in dalku baaqi ku sii ahead xaaladdan uu ku jiro. Haddii siddeedii sano ee tegay aynnu ku taamilo qaadano, go’aanka saxa ahi wuu cad yahay, waana iyadoo Kulmiye iyo isbeddel loo codeeyo.
Page 8
Qolyihiina ku nool qurbaha ee u damqanaya aayaha dalkeena, waxaan uga marti ahay taageeradiina niyadeed,
qofeed iyo maaliyadeed.
Taageeradiina aan kala go’a lahayn ayaa Kulmiye u suuragelisay inuu u dagaalamo mustaqbalka Somaliland.
Muwaadiniinteena dalka gudihiisa ku sugan, waxaan si xushmad leh idiinka quud darraynayaa codkiina si aan ugu
adeego dalkeena aan aadka u jecel ahay. Waxaan idinku
guubaabinayaa oo marti idiinka ahay codkiina.
U codee Kulmiye doorashada madaxtooyada ee foodda inagu
soo haysa, hano mustaqbalka dalkaaga. Ilaahay ha idin
dhawro muwaadiniinta qaaliga ahaw, Ilaahay Somaliland ha
ilaaliyo oo ha mariyo tubta nabadda iyo barwaaqada.
Somaliland Ha Noolaato
Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo
Murashaxa Madaxweynaha ee Xisbiga Kulmiye
Page 9
II. Himilada Xisbiga Kulmiye
Barnaamijka Xisbiga Kulmiye wuxuu ka turjumayaa
xaqiijinta himilooyinka hoos ku xusan-?
1. Xisbiga Kulmiye wuxuu u hawl-gelayaa
xaqiijinta iyo taabbo-gelinta m a d a x -
bannaanida Jamhuuriyadda Somaliland iyo
ka mid-noqoshadeeda ururrada caalamiga ah
iyadoo ah dawlad la aqoonsan yahay.
2. Xisbiga Kulmiye wuxuu hig sanayaa inuu dalkan
Somaliland ka dhiso bulsho casri ah oo
ka xor ah faqriga, jahliga, dulmiga, kelitalisnimda
iyo guud ahaan maamul xumadda weji kasto oo ay leedaahay.
3. Xisbiga Kulmiye wuxuu ku naalloonayaa
yagleelidda bulsho dimuqraadi ah, oo ay
saldhig u yihiin mabaadiida talo wadaagga
ee ka soo jeeda diinteenna islaamka iyo
dhaqanakeena suuban.
Page 10
III. Taabo-gelinta Xukun wanaagga Dalka
(Good Goveranance)
Dawladda maanta inoo dhisani waa mid tamardaran,
oo baahiya horumar ee qaran ee jira innaga
saari karin. Waa mid aan la jaan-qaadi Karin casriga
maanta jira. Maamulka dawliga ahi waxa uu
ka jiraa dhawr gobol oo qudha, ma wada
gaadhsiisna dalka, hoosna looma daadejin maamulka
dawlada. Golaha wasiirada ee maanta jira
waxa uu ka koobanyahey dhawr iyo kontan wasiir
iyo wasiir-xigeen iyo wasiiru-dawle oo aan tayo
laheyn.
Haddaba, si loo taabo-geliyo maamul wanaagga,
loona dhiso hay’ado dawladeed oo adag oo mug
leh (Strong government institutions), Kulmiye
wuxuu meel-marinayaa mabaadi’da xukunwanaagga
ee hoos ku qoran?
1. Dhisidda Dawlad Kooban
Kulmiye marka uu ku guuleysto hoggaaminta dalka
waxa uu sameynayaa gole xukuumadeed oo kooban,
tayo leh iyadoo uu Kulmiye ka shaqeyn doono
sameynta jiritaanka wasaarad ama hay’ad kasta oo
xukuumadeed, xilkeeda, qaab-dhismeedkeeda iyo
xidhiidhka ay la leedahay hay’adaha kale ee dawladda.
Page 11
2. Dib-u-habeynta Hay’addaha
Xukuumadda:
(Restructuring Existing Gov’t Institutions)
Kulmiye waxa uu dib-u-eegis qoto dheer ku
sameyn doonaa hay’adaha xukuumadda ee hadda
jira si loo waafijiyo baahiyaha qaran ee jira. Waxaa
lagu sameyn doonaa dib-u-habeyn sal iyo baar ah
si ay u gutaan xilkooda iyo habsami u socodka
hawl-malmeedka ay u hayaan dadweynaha.
3. Dhameystirka Hanaanka Dimuqraadiyada
Hirgelinta hannaanka dimuqraadiga ah oo
waafaqsan diinta Islaamka iyo dhaqankeena suubban
ee Soomaaliyeed iyadoo laga faa’iidaysanayo
waayo araganimada waxtarka leh ee dadyawga
adduunka ee dimuqraadiga ah. Isaga oo taas ka
duulaya Kulmiye, waxa u furi doona Xisbiyada si
loo dhiirri-geliyo ka midho-dhalinta nidaamka xisbiyada
badan, u-tartanka xorta ah ee hoggaaminta
dalka, adkaynta hay’adaha dimuqraadiga iyo kaqaybgalka
dadweynaha ee talada dalka, isagoo
bilow ahaanba furaya ururadii siyaasiga ahaa si ay
ugu tartamaan doorashada golayaasha deegaanka
ee ugu soo horreeya si waafaqsan xeerka
doorashooyinka.
4. Kala Madaxbaneynta Awoodaha
Ha’yadaha Qaranka
Xisbiga Kulmiye waxa uu ku tallaabsan doonaa
qorshe cad oo saldhig adag loogu sameynayo hagaajinta
waajib gudashada ha’yaddaha qaranka,
Page 12
isaga oo hubinaya kala madaxbananeynta, is
ilaalinta iyo isu dheelitirka awoodaha ha’yadaha
dawlada ee fulinta (executive), garsoorka
(Judiciary) iyo sharci-dejinta (legislative).
5. Horumarinta Saxaafadda
Dhiirri-gelinta iyo kobcinta saxaafada xorta ah iyo
madaxbanaaneynta iyo horumarinta warbaahinta
dawladda, loona dejin doono siyaasadd ku waajahan
helidda iyo fidinta xorta ee wararka.
* In la abuuro Hay’adda Qaranka Warbaahinta
(Public Broadcasting Corporation) oo hoos
imanaysa guddi madaxbanaan
* In si degdeg ah xayiraadda aan dastuuriga
ahayn looga qaado furashada idaacado gaar
loo leeyahay iyo nooc kastoo warbaahin ah
6. Dhiirrigelinta Bulshada Rayidka
Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in bulsho rayid ah
oo firfircooni ay kaalin mug leh ka qaadan karto
horumarinta dimuqraadiyada, sidaas daraadeed,
Xukuumadda Kulmiye waxay diyaarineysaa jawigii
ay ururada bulshada rayidka ahi ku magooli lahaayeen,
waxayna u dejinaysaa shuruucdii kala
hagi lahaa ee wax-qabadkooda midho dhal ka dhigi lahaa.
Page 13
7. Xukun Daadejinta(Decentralization)
Horumarinta iyo xoojinta nidaamka xukun
daadejinta (Decentralization); iyadoo la dhiirrigelin
doono goleyaal deegaan oo tayo leh oo ay
hogaaminayaan maayaro aqoon leh oo tayo leh,
ayadoo Maayarka iyo Maayar-ku-xigeenka si toos
ah dadweynahu u soo dooranayaan;
Waxaa dib-u-eegis ballaadhan lagu samayn
doonaa xeerarka iyo qaabka loo maareeyo
dawladaha hoose (comprehensive Reform on local
Gov’ts on legislation and management) iyadoo
dib-u-habeyn lagu sameyn doono hanaanka ay u
sheqeeyaan dawladaha hoose ee dalku, si ay u
gutaan habsami-u-socodka adeegyada bulshada
ee aasaasiga ah, iyadoo isla markaana la abuuri
doono shuruuc iyo xeerar lagu horumarinayo
dawladdaha hoose guud ahaan, waxa Kulmiye ku
tallaabsanayaa:
* Maamul fidinta iyo gaadhsiinta deegaamada
aannu weli ka tisqaadin
* U-kala xaqsooridda gobolada iyo
degmooyinka Somaliland iyo isu dheelitirka
qaybsiga khayraadka qaranka;
* Dhiirri-gelinta iyo ka qayb-gelinta talada iyo
hoggaaminta dalka beelaha la heyb-sooco,
haweenka iyo dhalinyaradda.
Page 14
8. La-Dagaallanka Musuqmaasuqa
Xisbiga Kulmiye waxay ugu muuqataa in
musuqmaasuqu yahay cunsur qayb weyn ku leh
ragaadinta dhaqaalaha ummadaha, sababana dibu-
dhaca bulshada ku yimaadda. Sidaa darteed, si
loo xakameeyo musuqmaasuqa barriinsaday
dalkeena curdinka ah, waxa uu Xisbiga Kulmiye ku
tallaabsanayaa:
* Hawlgelinta shaqaale dawladeed oo ku salaysan
tirada iyo tayada shaqo ee loo baahan
yahay, loona qoondeeyo mushahar iyo gunnooyin
dabooli kara baahiyaha qofka caadiga
ah ee heerarka kala duwan ee shaqaale.
* Dejinta siyaasad maaliyadeed oo lagu
xakameeyo musuqmaasuqa oo fulinteedu ka
timaaddo kor ila hoos
* Madax-bannaynta xafiiska Hantidhawraha
Guud si uu xilkiisa u guto.
*Samaynta Komishanka la Tacaalidda
Musuqa (Anti Corruption Commission)
oo shaqadiisu noqonayso inuu dabagal ku
sameeyo cid allaale ciddii lunsatay ama si
sharci darro ah ugu tagrifashay hantida um-
Page 15
* Dejinta Xeerar iyo siyaasado ku haboon la
dagaalanka musuqmaasuqa iyo kor u
qaadidda maamul wanaagga lagu ilaalinayo
lacagaha iyo hantida qaranka.
9. Dib-u-eegista Distuurka iyo Shuruucda
kale ee Dalka:
Distuurka Jamhuuriyadda Somaliland iyo guud
ahaan shuruucdda iyo xeerarka kale ee dalka,
waxa ku jira qabyo iyo gol-daloolooyin badan oo
caqabad ku keena habsami-u-socodka hawlaha
qaranka iyo wada-shaqeynta ha’yadda qaranka,
kuwaas oo marar badan sabab u noqday
khilaafaad iyo murano dastuuri ah iyo kuwo siyaasi
ah oo ka dhex aloosmay golayaasha qaranka.
Haddaba, si loo qabyo-tiro dastuurka iyo qawaaniinta
dalka ,waxa uu Kulmiye:
* Xurmeyn doonaa una hoggaansami doonaa
Dastuurka iyo sharciyada JSL,
* Waxa kale oo uu xurmeyn doonaa go’aanada
Golayaasha Baarlamaanka.
* Wuxuu magacaabi doonaa guddi khabiiro
sharci yaqaano ah oo daraasad iyo dib-ueegis
qoto-dheer ku sameeya distuurka iyo shuruucda qaranka.
Page 16
IV Dib-u-habeynta Garsoorka
iyo Caddaaladda
Xisbiga Kulmiye wuxuu u arkaa inay cadaaladdu
tahay aasaaska nabadda, barwaaqada, midnimada
iyo horumarka ummadda reer Somaliland. Sidaa
darteed, Kulmiye wuxuu ku tallaabsan doonaa sidii
cadaaladdu u noqon lahayd mid ummadda wada
gaadha. Haddaba iyadoo taas laga duulayo Kulmiye
waxa ka go’an inuu:
1. Baabi’in doonaa guddiyadda nabadgelyada
ee sida sharci darrada ah u fuliya xukunka
deg-degga ah ee muwaadiniinta xorriyaddooda
lagaga qaado.
2. In maxkamadaha hoose la hoos-geeyo
maxkamadda sare si garsoorku u noqdo
hay’ad gaar uga baxsan waaxda fulinta;
3. In garsoorku u madax-bannaanaado qorshaynta
iyo maamulidda miisaaniyaddiisa
lagana fogeeyo inay waaxda fulintu ku yeelato
awood ay siday doonto ugu adeegsan
karto.
4. In Xeer-Ilaalinta Guud laga saaro hay’adda
garsoorka.
5. In dastuurku dammaanad qaado muddoxileedka
garsoorayaasha maxkamadda sare.
6. In dastuurku dammanad qaado in Garsoo
rayaasha la siiyo mushahar, gunno iyo dheef
hawlgabeed oo munaasib ah.
Page 17
7. In Golaha Wakiilladu noqdo hay’adda leh oggolaanshaha
magacaabista Iyo xil-kaqaadista
garsoorayaasha maxkamadda sare,
oo helitaanka oggolaanshahaa la’aantii aan
Madaxweynuhu qaadi karin tallaabo uu xil
ugu magacaabo ama kaga qaado garsoore
maxkamadda sare.
8. In Guddiga Caddaaladda laga dhigo Komishanka
Caddaaladda, lagana feejignaado in
waaxda fulintu ku yeelato xubin wax ka
badan. (Agaasimaha Guud ee Wasaaradda
Caddaaladda oo keliya tusaale ahaan).
9. Kor-u-qaadista aqoonta garsoorayaasha iyo
kaaliyayaasha.
10. Deegaameynta maxkamadaha si hawlaha
garsoorka hoos loogu daadjiyo dhammaan
degmooyinka dalka.
11. Dayac-tirka iyo dib-u-dhiska maxkamadaha
dalka, si loo casriyeeyo loona sameeyo dhismayaal
ku haboon maxkamado.
a. Madaxbanaaneyta Xeer-ilaalinta Guud
Xisbiga Kulmiye, isagoo u arka in Xeer-Ilaalinta
Guud ahmiyad u leeyahay socodsiinta xeerarka
iyo ilaalinta xuquuqaha, wuxuu ku dadaali
doonaa in xafiiskaasi yeesho madax-banaani uu
ku gudan karo xilkiisa .
Page 18
buuridda xafiiska madaxa bannaan ee xadgudubeegaha
(ombudsman) oo awood leh qabashada
cabashooyinka la xidhiidha ku-xadgudubka xuquuqda
aasaasiga ah ee muwaadinka, baadhistooda
iyo tallaabo-ka-qaadistooda si waafaqsan xeerka
V. Horumarinta Shaqaalaha
Dawlada:
Maamul kasta oo xukumadeed, waxaa laf dhabar u
ah guushiisa iyo guul daraadiisa cududda shaqaale
ee uu leeyahay iyo tayada, tirada shaqaalaha ee
hawl maalmeedka qarankaa fulinya. Haddaba
shaqaalaha dawalada waxaa naafeeyey tayo
xumo, tababar la’aan iyo saboolnimo. Mushaharka
shaqaalaha iyo ciidamadu, ma aha mid ku filan
maceeshadooda aasaasiga ah kumana noolaan
karaan. Waqtigan xaadirka ah, waxa la siiyaa
qofka jaamiciga ah ee Darajada A = Sl Sh
421,600, Darajada B =Sl Sh 347,200, Darajada C
= Sl Sh 260,400, Darajada D = Sl Sh 155,000,
taasoo marka xaaladda noloshu marayso la eego
aanay lacagtaasi shaqaalaha waxba tarayn.
Hadaba, taasi waxay saameysay wax-soosaarkooda
oo aad iyo aad u yaraada, waxayna
shaqeeyaan saddex saacadood maalintii guud
ahaan.
Page 19
Haddaba, si wax looga beddelo arrimahan,
Kulmiye waxa uu sameyn doonaa arrimahan soo
socoda:
* Waxa uu kordhin doonaa saacadaha shaqada
si dadwaynaha loogu adeego, ayada oo si
buuxda loo shaqeyn doono siddeed sacadood
maalintii oo gelin hore iyo gelin danbe ah.
* Mushaharooyinka 300% ayaa kor loo
qaadayaa, cawil-celinta iyo daryeelka
shaqaalaha dawlada la siiyo si qoto dheer
ayaa loo eegi doonaa iyadoo ujeeddadu
tahay in kor loo qaado noloshooda iyo
daryeelkooda guud ahaan.
* Waxa la abuuri guddi xeeldherayaal ah oo dib
–u-eegis ku sameysa tirada iyo tayada
shaqaalaha, kana soo tala bixisa (Civil Service
Reform).
* Tayada shaqaalaha kor ayaa loo qaadi
doonaa, iyada oo la siin doona tababaro
joogto ah oo ku haboon xirfadooda (continual
Education) oo qorsheysan.
* Waxaa la dejin doonaa nidaam, siyaasado,
xeerar lagu daryeelo qofka shaqaalaha ahi
markuu hawl gab noqdo (Pension).
* Waxaa la dhiiri-gelin doona ururo shaqaale oo
madax-banaan oo ka shaqeeya horumarinta
shaqaalaha dawladda iyo kuwa rayidka ah.
Page 20
VI. Difaaca iyo Sugidda
Ammaanka Qaranka
A. Horumarinta Ciidanka Qaranka:
Kulmiye wuxuu rumeysan yahay in ciidanka
qaranku noqdo mid u tababaran difaaca iyo
sugidda nabadgelyada qaranka. Dunida maanta
jirta, waa mid aan waxa berri dhici kara la sadaalin
karin, Waxa innagu xeeran khataro iyo halista ka
jirta gobolkan. Ciidanka dalkeenu waxa uu lafdhabar
u yahay jirtaanka dalkeena iyo
qaranimadiisa. Haddaba, Kulmiye waxa ka go’an
inuu abuuro ciidan leh cudud militari oo xooggan
oo si wanaagsan u tababaran, qalabeysan oo
cawil-celin iyo daryeel wanaagsan la siiyo, si uu
xilkiisa qaran ee loo igmadey u guto. Haddaba, si
loo sameeyo ciidan wanaagsan oo tayo leh oo
daboola baahiyaha nabadgelyo iyo difaaca
Somaliland, Kulmiye waxa u qorsheysan:
* Qorshe tafatiran iyo istratejiyad guud oo lagu
horumarinayo ciidamada qalabka sida guud
ahaan iyo weliba sugida nabadgelyada dalka.
* Waxa uu sameyn doonaa guddi xeel-dheerayaal
heer qaran ah oo dib-u-dhis iyo dib-u-habeyn ku
sameeya ciidanaka qaranka, iyadoo si quman
loo dheeli-tirayo dhismaha noocyada ciidamada
kala duwan, sida ciidanka dhulka, ciidanka cirka
iyo ciidanka badda iyadoo loo sameyn doono
darajooyin ciidan.
Page 21
* Waxa la siin doonaa ciidanka dalka cawil-celin
iyo daryeel wanaagsan, waxaana sannadka
1aad loo kordhin doonaa mushaharka 300%
marka uu taladda dalka hoggaamintiisa ku guuleysto
Kulmiye.
* Waxaa la samayn doonaa kulliyado iyo dugsiyo
lagu barto culuunta milateriga, isla markaana
ciidamada la siinayo tababarro joogto ah oo
qorsheysan oo ku wajahan darajooyinkooda iyo
xirfadahooda gaarka ah.
* Waxa uu xoogga saari doona horumarinta iyo
casriyeynta qalabka iyo saanadda milateri ee
ciidanka qaranka.
b. Booliiska Qaranka:
Booliisku waa hay’adda laf-dhabarka u ah nabadgelyada
iyo xasilloonida dalka gudihiisa una
xilsaaran ilaalinta nafta iyo hantida muwaadinka,
ka hortagga iyo dabagalka dembiyada iyo xeersocodsiinta.
Haddaba, kulimiye marka uu talada wadanka ku
guuleysto:
* Waxa uu dib-u-eegis ku sameyn doonaa
Booliiska Qaranka ee maanta jira si loo
sameeyo qorshe tafatiran oo kor loogu qaado
tayada iyo mugga Booliiska Qaranka, si loo
daboolo baahida ilaalinta nabadgalyo iyo ka
hortagga dambiyada.
* Waxaa laga dhigi doonaa ciidanka booliiska,
Page 22
ciidan dhisibiliin leh oo aqoonta iyo xirfadaha
booliiska leh, si uu ula dagaalamo dambiyada
iyo ka hortagga falalka argagaxiso, isagoo ilalinaya
xuquuqda aasaasiga ah ee muwaadinka.
* Waxaa la abuuri doonaa guddi heer qaran oo
dib-u-habeyn ku sameeysa qaab-dhismeedka
ciidanka booliiska, una sameeya darajooyin,
qalbeyn iyo kor-u-qaaddida tayadda iyo tababarrada
ciidanka boliiska.
* Ciidanka booliisku si uu u guto wajibaadkiisa
waxaa kor loo qaadi doonaa, daryeelkiisa iyo
baahidiisa asaasiga ah, iyada oo mushaharka
ciidamadanka Boliiska la kordhin 300% sannadka
koowaad ee xukuumada Kulmiye.
* Waxa dib-u-eegis lagu sameyn doonaa shuruucda
ay ku hawlgalayaan laamaha kala gedisan
ee ciidanka booliiska, sida sharciga nabadgelyada
wadooyinka iyo xeerka habka
baadhista dembiyada (Criminal Procedure
Code).
* Waxa la abuuri doonaa unugga dab-demiska
(fire Birgade) oo hoos yimaada booliiska.
c. Ciidanka Asluubta:
Ciidanka asluubtu isagoo kala mid ah ciidamada
kale dhinacyada dhismaha, tayeynta iyo kor-uqaadista
daryeelkoodaba, Xisbiga Kulmiye wuxuu
ahamiyada siinaya hawlaha u gaarka ah ciidanka
asluubta:
* Waxa la siin doonaa tababarro ku habboon
hawlaha u gaarka ah ciidanka asluubta si uu u
Page 23
noqdo mid aqoon u leh xuquuqda aasaasiga ah
ee maxaabiistu leeyihiin iyo ixtiraamka iyo
daryeelka ay mudan yihiin.
* Waxa dib-u-habeyn lagu sameyn doonaa xabsiyadda
hadda jira, si loo hagaajiyo xaaladdaha
qalafsan ee hadda ka jira xabsiyada dalka.
* Kulmiye wuxuu kordhinayaa mushaharka ciidanka
asluubta 300%
Dhisidda Laanta Sirdoonka Qaranka:
(Bureau of National Intellegence):
Kulmiye wuxuu abuuri doonaa hay’ad madaxbanaan
oo qaabilsan ilaalinta nabad sugidda
qaranka. Waxa ay ku shaqo yeelan doontaa ka
hortaga dhibaatooyinka cadawga shisheeye,
waxay ururin doontaa wararka sirta ah ee
khuseeya arrimaha ammaanka dalka gudihiisa iyo
debediisaba:
Dhismaha Ha’yadaas, qaab dhismeedkeeda maamul
iyo wixii la xidhiidha hay’adaasi waxa qeexi
doona xeer golayaasha Barlamaanku ansixiyaan.
Page 24
VII. Horumarinta Waxbarashada
Asaasiga ah iyo Tacliinta Sare
Dalka maanta waxaa jira ilaa 400 dugsi oo hoose/
dhexe iyo 200 oo dugsi sare iyo ilaa 3,000 macalin
oo dugsiyadaas wax-ka-dhiga. Carruurta dugsiyada
hoose/dhexe dhigtaa ilaa 200,000-250,000 carruur
ah. Carruurta Somaliland ee joogta da’dii
waxbarasho waxa dugsiyada ka dhigta 34%, inta
badan ubadkeenu ma dhigtaan dugsiyada. Carruur
lagu qiyaasay 17% ayaa dugsiyada meel dhexe
kaga tagta (school drop outs) saboolnimo awgeed.
Tayada barayaasha dugsiya hoose/dhexe iyo sare
waa ay hooseysaa. Barayaasha dugsiyadaas
tiradoodu waa ilaa 3000 macalin, 1500 ayaa
xukuumaddu mushahar siisaa. Kuwaa laftooda
lama siiyo mushahar iyo gunooyin ku filan
noloshooda aasaasiga ah.
Waxbarashadu waxay door-weyn ka qaadataa
midnimada ummadda dib-u-dhiska dhaqandhaqaale
ee qaranka. Waxbarashadda dal kasta
waxa aasaas u ah manhaj isku mid ah oo ku
taagan tiirarka aasaasiga ah ee dhaqanka, diinta,
dhaqaalaha iyo deegaanka qofku ku nool yahay.
Hadadaba Kulmiye waxa uu ballan qaadayaa:-
* Waxbarashada aasaasiga ah waxay ka bilaabmaysaa
barasha quraanka iyo diiinta Islaamka.
* Inuu dhiiri-geliyo ka qeyb-qaadashada bulshada iyo
waalidiinta horumarka waxbarashada ubadkooda
iyo deegaameynta dugsiyada.
* In misaaniyada waxbarashada la kordhin doono
15% sanadkii. Miisaaniyad sanadeedka koowaad
Page 25
In waxbarashada aasaasiga ah iyo akhris
qorista laga dhigo lacag la’aan.
* In la horumariyo degaanka dugsiyada (school
environment) iyo agabka waxbarasho ee daruuriga
ah
* In waxabashada wadanku ku jihaysnaato horumarka
iyo wax soo saarka wadanka,
(development oriented education).
* In ilma kasta oo da’da dugsiga gaadhey uu
xaq u leeyahey inuu helo waxbarasho iyadda
oon aan loo eegin jinsi iyo hayb midna.
* Inay waxbarashada gabdhaha iyo wiilashu sinadaan,
dhaqamada soo jireenka ah ee caqabada
ku ah waxbarashada gabdhahana laga
horqaado
* Inuu xoojiyo, balaadhiyo waxbarashada dadban
(Informal Education) oo dhalinyaradda siinaya
xirfado-shaqo oo kala gedisan iyo
tegnoolajiyada casriga ah.
* In nolosha macalimiinta kor loo qaado, iyada
oo la kordhin doono mushaharkooda 300%
sannadka ugu horeeya, si ay ugu filaato
maciishadooda asaasiga ah.
* In 1500 ee macalin ee mushaharka aan la siin,
la siin doono mushahar ku filna sanadka labaad
* Kor u qaadista tayada macalimiinta iyadoo la
siin doono tababarro ku haboon heerkooda
shaqo iyo xirfadeed.
* Is waafajinta manaahiijta dugsiyada gaarka loo
leeyahay (private) iyo kuwa dawliga ah.
Page 26
* Waxaa dib loo aasaasi doonaa dugsiyadii
hooyga ahaa (Boarding Schools) si ay bulshada
reer miyiga ahà fursad waxbarasho ubadkooda
ugu helaan.
* Waxbarashada dalku waxay ku saleysnaan
doonta nabad ku wada-noolasha,
wadaninimada, mutadawacnimada iyo shaqo
jacaylka
* In waxbarashadu ku saleysanaato la dagaalanka
balwadaha iyo dhaqmaadka xun-xun ee
ragaadiyey horumarka dalka.
a. Dugsiyada Farsamada Gacanta:
Dugsiyada farsamada gacanta ee maanta
wadanka jira waa faro-ku-tiris. Dhalinyarada aan
shaqeyn ee baahan waxa wax loogu qaban karaa
waa iyadoo la abuuro dugisyada farsamada
gacanta (self-employment skills) oo laga baranayo
farsamooyin iibsamaya (Marketable skills).
Kulmiye waxa uu ahmiyad siinayaa inuu kordhiyo
tirada dugsiyadaas, tayadoodana kor loo qaado.
* Waxa loo sameyn doonaa siyaasado ku wajahan
sidii kor loogu qaadi lahaa tayada dugsiyada
farsamada gacanta.
* Kordhinta tirada iyo tayada dugsiyada
farsamada gacanta iyadoo gobolada la
gadhsiinayo.
* Waxa la sameyn doonaa dugsiga isgaadhsiinta
(IT communication schools).
Page 27
* Mac-hadka tababarrka macalimiinta (Teacher
Training college) oo dib loo soo celiyo.
* Qalabeyn iyo horumarin waxa lagu sameyn
doonaa Kulliyadda Cilmiga Khayraadka Badda
ee Berbera.
b. Tacliinta Sare
Kulmiye waxa uu aaminsan yahay ujeedada tacliinta
sare iney tahay soo saarista xeel-dheerayaal
iyo aqoonyahano daboola baahida horumarineed
ee dalka (skilled Manpower).
Sidaas darteed, tacliinta sare tayadeeda iyo waxtarkeeda
waxa halbawle u ah cilmi-baadhista iyo
hawlqabadka dhalinyarada, isaga oo taas ka duulaya
waxa Kulmiye uu balan qaadayaa :
* Waxa la abuuri doonaa komishanka tacliinta sare
oo ka shaqeyn doona sameynta siyaasado iyo
qorshe lagu horumarinayo tacliinta sare ee waddanka.
* Waxa xukuumada Kulmiye ka tageeraysaa
jaamacadaha, kuna dhiirri gelinayaa arrimaha
cilmi-baadhista
* 10ka arday ee ugu sarreeya imtixaanka dugsiyada
sare waxay sanadka ugu horreeya
jaamacadda ku dhiganayaan bilaash.
* Xukuumadda Kulmiye waxay ardayda reer
Somaliland u soo dhicinaysaa deeqaha waxbarasho
ee magaca Somaliya lagu qaato ee heerarka
digriiga kowaad (BA, BSc) iyo digriyada
sare ee (MA, MSc, PHD), ee ay dalalka
adduunku bixiyaan.
Page 28
VIII. Daryeelka Cafimaadka
Bulshada
Adeega cafimaadka ee dalka guud ahaan waxa
saameyn weyn ku yeeshay dagaaladii sokeeye. In
kasta oo adeega caafimaadka ee aasaasiga ahi jiro
wadanka intiisa badan, laakiin haddana, tayadiisu
waa ay liidataa, shaqaalaha caafimaadka ee
fidinaya adeegga caafimaadkana si wanaagsan
looma tababarin, qalab iyo daawooyin ku filan ma
heystaan. Guud ahaan shaqaalaha caafimaadku
waa niyad-jabsan yahay, mushaharka la siiyaa
aad ayuu u yar yahay, mana dabooli karo
maceeshadooda aasaasiga ah.
Sidaas darteed, Kulmiye marka uu talada dalka
qabto, waxa uu balan qaadayaa inuu caafimaadka
dalka ka qabto arrimahan hoos ku qoran:-
* Siyaasadda cafimaadka ee Kulmiye waxay ka
duuleysaa in ka hortagu ka wanaagsan yahay
daaweynta (prevention is better than cure),
isaga oo xoojin doona Barnaamijka
Caafimaadka Aasaasiga ah (Primary Health
Care).
Dhisidda Hay’adda Fayo-dhawrka Qaranka
(National sanitation Board)
Xukuumadda Kulmiye waxay dhisi doontaa
hay’adda kor ku xusan oo masuul ka ah arrimaha
faya-dhawrka, wacyigelinta kantroolka iyo meel
marinta wixii la xidhiidha fayo-dhowrka bulshada,
Page 29
sida maareynta qashinka, kormeerka haamaha
biyaha, mamnuucidda isticmaalka weelka kimikada
lagu keeno ee dadku weel biyood ahaan u isticmaalaan,
fasax siinta meelaha wershedaha ku
habboon fiyo-dhawr ahaan, waxa kale oo xukuumadda
Kulmiye ahmiyad siinaysaa:
* Inuu tayada shaqaalaha cafimaadka ku hawllan
kor u qaado, isaga oo siinaya tababarro joogto
ah oo ku haboon xirfadooda.
* Shaqaalaha caafimaadka waxa la siin doonaa
mushahar iyo cawil-celin ku haboon heerka
nololeed ee dalka, iyada oo musharka loo
kordhin doono 300% sida sahaqaalaha kale.
* Cusbitaalka Hargeisa waxa u Kulmiye ka
dhigayaa cusbitaal waxbarasho (teaching
Hospital) oo leh qeybaha takhsuska (speciality
Units) iyadoo si tayo leh loo qalabeynayo, si loo
yareeyo bukaanka badan ee dibedda cafimaad
ugu taga iyo kharashka badan ee ku baxa.
Waxa Cusbitaalka Hargeysa loo sameyn doonaa
Qaybta Daryeelka Xaalada Degdega ah
(Intensive Care Unit. )
* Waxa laga dhigi doonaa Cusbitaalada magaalomadaxyada
gobolada “Referral Hospital”, si ay u
daboolaan baahiyaha cafimaad ee goboladda
iyo degmooyinka ka jira, iyada oo tayadooda iyo
qalabkooda kor loo qaadayo.
* Waxa lagu dhaqaaqayaa barnaamijyo lagu
hakinayo, laguna dabar-goynayo cudurada faafa
Page 30
ee bulshadeena ragaadiyey sida TB, iyo
Duumada.
* Waxaa kor loo qaadi doonaa adeegga daryeelka
cafimaadka hooyada iyo dhallaanka si hoos
loogu dhigo xaddiga dhimashada hooyada iyo
dhallaanka.
* In tayada iyo tirada Dugsiyada/kulliyadaha
lagu barto xirfadaha cafimaadka ee kala duwan
kor loo qaado.
?? In kor loo qaado tayada adeega cafimaadka
gaarka loo leeyahay .
* In la hubiyo tayada dawooyinka la soo dejiyo
iyadoo loo sameyn doono siyaasaddii iyo shuruucdii
ku habboonayd.
Barnaamijka HIV/AIDs:
Maadaama uu yahay aafo khatar wayn ku haysa
jiilalka soo koraya oo ah laf-dhabarta bulshada
waxa uu Kulmiye siinayaa barnaamijka ka hortaga
iyo la dagaalanka faafinta cudurkan iyo daryeelka
iyo daaweynta dadka la nool cudurkani
IX. Horumarinta Dhallinyarada
Dhalinyaradu waa madaxdii berrito waa xooggii
maanta, wadan walba horumarkiisa waxa laga
gartaa sida uu ugu tabcayo dhallinyaradiisa.
Page 31
Dhibatooyinka maanta dhallinyarada soo waajahay,
waxa ka mid ah:-
Dhalinyarada Somaliland waxa ku habsaday niyadjab,
rajo la’aan iyo wer-wer ay ka qabaan
mustaqabalkooda. Dhalinyarada lama siin xirfadihii
iyo farsamooyinkii ay shaqo la’aanta kaga bixi
lahaayeen. Dhalinyaro badan ayaa ka dhacda
(drop outs) dugsiyada iyo jaamacadaha
dabadeedna aan haysan kaalin ay bulshada ka
galaan, dhalinyaradu ma haystaan garoomo ay
isticmaasho. Xukuumada maanta jirtaa ma laha
siyaasad cad oo ku wajahan dhalinyarada waayo,
muhiimada iyo mudnaanta ay horumarka wadanka
u leeyahiin lama siin.
Kulmiye isagoo rumeysan in dhalinyaradu lafdhabar
u tahay horumarka wadanka, muhiimad
gaarka ah ee ay u leedahay wadanka, waxa uu
ahmiyad weyn iyo mudnaan siinayaa horumarinta
dhalinyarada, isaga oo sameyn doona:
* Siyaasad ku wajahan dhiiri-gelinta iyo
horumarinta dhalinta, guud ahaana, wuxuu
dhiirigelinayaa ka qeybgalka dhallinyarada ee
tallada dalka iyo horumarkiisaba.
* Ka mid noqoshada golayasha ( deegaanaka )
marka ay dadoodu gaadho 25 sano
?? Wuxuu kordhin doonaa dhaqaalaha ku baxa
horumarinta dhalinyarada isaga oo
miisaaniyada lacag ugu dari doona.
* Wuxuu u abuuri doonaa Dugsiyo xirfadeed oo
Page 32
macno leh (Marketable skills) oo laga barto cilmi
tayo leh oo la janqaadi kara casrigan cusub, si ay
ugu shaqeeyaan.
* Waxaa Kulmiye culays weyn saari doonaa
horumarinta ciyaaraha kala duwan,
heerarkooda kala duwan, isagoo samaynaya
xarumo dhalinyaradu ku kulmaan- ‘’Youth
Centers”, garoomo kubadeed, iyo qalabkii
lagama maarmaanka u ahaa.
* Wuxuu dhiiri galin doonaa hiwaayadaha
(hobbies) wanaagsan ee dhisaya jidhka iyo
maskaxda dhalinyarada, mustaqbal ifayana u
horseedi kara
* Ka qayb galinta talada dalka laga bilaabo, heer
xaafadeed, degmo, degaan xisbi, urur ilaa heer
qaran. Si loogu barbaariyo ‘’hoggaaminta
wanaagsan’’, Ka qayb-galinta dhalinyarada la
dagaalanka balwadaha xunxun, iyo cudurada
halista ah ee khatarta weyn ku haya
dhalinyarada sida HIV/AIDS, STDs.
* Ka qayb qaadashada barnaamjika shaqo qaran
(national service) marka ardaygu ka baxo
dugisiga sare, laguna dhiiri-galiyo barnaamijka
iskaa wax-u-qabsada ah.
X. Kobcinta Dhaqaalaha iyo la
Dagaalanka Saboolnimada
Somaliland waxa ay ka mid tahay wadamada
dunida ugu saboolsan, waxaana sabab u ah
hoggaan xumo, musuq-maasuq, maamul xumo,
Page 33
siyaasad la’aan ay weheliyaan kabayaasha
dhaqaalaha oo burbursan. Hadaba, Kulmiye
markuu ku guulaysto talada dalka insha Alaahu
wuxuu ku talo jiraa:-
* Inuu sameeyo daraasad iyo isbeddel qoto
dheer (Reform), isagoo dejinaya qorshe
gaaban iyo mid dheer (short and long term
plans) kuwaas oo ku waajahan sida dhaqaalaha
dalka loo horumarin lahaa
* KULMIYE isagoon wax cashuura kordhinayn
ayuu kor u qaadi doonaa dakhliga dawlada
(isagoo ku shaqaynaya tashiil iyo hawlkarnimo),
taas oo wax ka tari-doonta horumarka dalka
guud ahaan.
* Waxa uu sameyn doonaa siyaasadaha iyo
shuruucda dhiirigelinaya malgeliyaasha
shisheeye iyo kuwa gudahaba, si loo abuuro
jawi (conducive environment) is-aamin iyo
kalsoonida maal-geliyaasha si ay ugu
aaminaan hantidooda ay maal-gelinayaan
dhulkeena.
* Wuxuu Kulmiye fududeyn doonaa furashada
bangiyada gaarka loo leeyahay iyadoo la
sameyn doono shuruucdii ku habboonayd.
a. Dib-u-dhiska Kaabayaasha Dhaqaalaha
(Reconstrucción of Economic Infrastructure)
Dagaaladii halgankii ayaa si xun u saameeyey
kaabayaasha dhaqaalaha iyo in badan oo ka
Page34
dambeysay oo aan la dayac-tirin (wadooyinka,
garoomada diyaaradaha, dekedaha iyo adeegyada
aasaasiga ah ee caasimada iyo magaalomadaxyada
gobolada iyo degmooyinka).
Adeegyada bulshada ee aasaasiga ah ee
caasimada Hargeysa iyo magaalo-madaxyada
goboladu aad iyo aad ayey u liitaan sida
wadooyinka iyo leydhka (korontada).
Kulmiye waxa u qorshaysan:-
* Inuu sameeyo sahan qoto dheer oo ku
wajahan xaaladda dhabta ah ee ay ku sugan
yihiin kaabayaasha dhaqaalaha ee dalku si loo
hirgeliyo isbeddel dhaqaale oo micno leh;
* Kulmiye waxa uu dejin doonaa qorshe qaran
oo gaaban oo laba sanadoodle ah (national
short-term plan) oo ku wajahan kaabayaasha
dhaqaalaha ee wadanka kuwiisa ugu mudan
(priority infrastructure). Qorshahani waxa uu
diiradda saari doonaa wadooyinka muhiimka u
ah dalka, soo saaridda iyo keydinta biyaha la
cabbo, leydhka, jidadka magalooyinka, Birrijyada,
dekedaha iyo garoonada diyaaradaha.
Dayactirka wadooyinka iyo dhismaha wadooyinka
carra-tuulka ah, waxa mudnaan la siin
doona Jidka Hargeysa-Oodweyne-Burco-
Ceerigaabo, Dila-Boorame–Seylac iyo
waddo xeebta ka wareegta min Galbeed ilaa
Bari . Iyadoo loo qoondeyn doona miisaaniyad
Page 35
sanadeedyo u gaar ah:
*Tamarta (Energy) – Cilmi baadhis, dib-uhabeyn
iyo maalgelin warshedda laydhka oo
ah habka wada lahaanshaha dawlad iyo dadweyne(
Public/Private Partnership).
* Warshedeynta Dalka — Xukuumadda Kulmiye
waxay dhiirigelineysaa wershedeynta dalka
iyadoo mudnaanta siinaysa wershedaha alaabadooda
qeedhiin dalka laga helo, sida wershadaha
sibidh-ka, kalluunka, milixda, dhuxuldhagaxa
iwm.
* Dhiirigelinta Baayac-mushtar: ku salaysan tartan
xor ah, hase yeeshee ay hagayso siyaasad
iyo xeer nidaamini (regulated business), oo
aan ahayn jaantaa rogan, si looga taxadiro
burbur ku yimmaadda dedaalka ganacsatada
wadaniga ah.
b. Casriyeynta Dekedda Berbera :
Dekeda Berbera waxa ay ku taala meel
strateeji ah, waxaaney albaab u noqon kartaa
bucshirada u socota dalalka aynnu jaarka nahay.
Dekeda Berbera malaha mug iyo farsamadii
ay kula tartami lahayd dekedaha
caalamaka iyo kuwa jaarka. Sababtaa awgeed
dekedda Berbera Kulmiye wuu casriyeyn
doonaa isagoo ku talagelaya:-
*In laga dhigi doono dekedda Berbera deked
furan oo leh qayb xorta ah (Free Zone Area).
Page 36
c. Ka Faa’idaysiga Khayraadka Badda:
* Waxa la samayn doonaa barnaamij cad iyo
siyaasad ku waajahan ka faaiidaysiga
khayraadka badda
* Si loo dhiiri-geliyo kaluumeysatada dalkeena
waxaa dib u eegis lagu samayn
doonaa liisamada kaluumaysiga ee dadka
shisheeye la siiyo
* Waxaa kor loo qaadi doonaa tayada
ciidamada ilaalinta xeebaha si loo yareeyo
budhcad badeedda iyo kaluumaysiga sharci
darada ah iyo jeenafka badda.
* Kor u qaadida, qalabeynta iyo tayeynta Kuliyada
Cilmiga Badda ee Berbera.
* Dhiirigelinta sameynta warshado yar yar oo
kaluun soo saara.
d. Horumarinta Biyaha:
Biyuhu waxa ay laf-dhabar u yihiin nolosha dadka,
Caasimada Hargeisa iyo magaalo-madaxyada
gobolada Somaliland waxa ku nool dad tiro badan,
biyo nadiif ah oo la cabbona ma haystaan.
Sidaas awgeed KULMIYE waxa uu aaminsan yahay
in biyaha looga faa’iidaysto sida ugu habboon
loona sameeyo qorshe cilmiyeysan iyadoo laga duulayo:-
* Samaynta sahamin qoto dheer oo ku saabnsan
khayraadka biyaha ee dalka iyo in qorshe cilmiyeysan
lagu horumarinayo biyaha dalka si
dadaweynaha looga haqabtiro baahida biyaha.
Page 37
* Hagaajinta maamulka iyo mareynta wakaaladaha
biyaha ee caasimada iyo magaalo
madaxyada gobolada iyada oo la dhiirigelinayo
ka qeybgelinta dadweynaha.
* Fidinta iyo balaadhinta biyaha caasimada
Hargeisa.
* Ka faa’iidaysiga biyaha roobka, hakinta biyaha
dooxyada, samaynta biyo xidheeno, riigag,
ceelal gacmeedyo iyo baro lagu kaydiyo
biyaha si loo cabbo wakhtiga jiilaalka.
e. Horumarinta Reer Miyiga
Saldhigga nolosha dadkeenu waa reer guuraa, tiro
badanina way ka soo yaacayaan miyigii oo ay horumar
la’aan badani ka jirto. Haddaba KUMIYE
wuxuu aaminsan yahay in xooluhu laf-dhabar u
yihiin horumarka dhaqaalaha wadanka, sidaas darteed,
Kulmiye waxa uu qaadi doona tallooyinkan:-
* Wuxuu samayn doonaa qorshe tafatiran iyo
siyaasad kor loogu qaadayo laguna horumarinayo
reer miyiga iyo daryeelka xoolaha
*Daryeelka caafimaadka xoolaha iyo daryeelka
dhul daaqsimaadkoodaba.
* Dhiirri-gelinta dhoofka xoolaha.
* U diyaargarwaga Abaaraha iyo maarayntoodaba.
page 38
* Gaadhsiinta xooladhaqatada daryeelka caafimaadka
aasaasiga ah.
* Kor u qaadista waxbarshada aasaaasiga ah iyo
xirfadaha nolosha reer miyiga. Hindisaha dugsiyo
reer miyiga la guura.
* Dhiiri galinta iyo samaynta warshado lagu farsameeyo
khyraadka xoolaha ka soo baxa sida
hilibka, caanaha, hargaha, dhogorta iyo lafaha.
f. Horumarinta Beeraha:
Dalkeena midhaha la quuto (Raashinka) 95%
waxa laga keena dibeda, dalkeena raashin inagu
filan kamo soo baxaan, in kastoo aynnu leenahay
dhul door ah oo ku habboon waxa beerashada,
xukuumadda jirtaa way ku fashilanatay in dadka
ku jiheyso tacabka beeraha. Waxa kale oo ay
Soomaliland caan ku tahay beeyada ama faleenka,
malmalka iyo xabkaha kale. Kulmiye wuxuu ogsoon
yahay in Somaliland tahay meelaha dhifka ah
ee adduunka xabkaha kala duwan laga helo, waxa
kale oo Kulmiye ogyahay in haddii khayraadkaas
dabiiciga ah si wanaagsan loo daryeelo, loona
maamulo uu wax weyn ka tari karo horumarinta
dhaqaalaha dalka. Sidaas daraadeed, si looga
midho-dhaliyo arrintaas loona gaadho isku filaansho
dhinaca wax-soo-saarka beeraha ah, Xisbiga
Kulmiye wuxuu ku tallabsanayaa:
Page 39
*In beeralayda lagu dhiirigeliyo waxa soo saarka
midhaha beeraha si loo yareeyo ku tiirsanaanta
cuntada debedda inooga imanaysa, loona qoondeeyo
miisaaniyad ku wajahan horumatinta
beeraha iyo waraabkooda
* In la dejiyo qorshe iyo siyaasado ku wajahan
horumarinta wax-soo saarka beeraha.
* In kor loo qaado aqoonta beeralayda iyo farsamooyinkooda
* in la dhiirigeliyo sameynta iskaashatooyin beerley
oo qalabeysan.
* In la xoojiyo soo saarista faleenka “Xabkaha”
suuqna loo raadiyo.
XI. Siyaasadda Dibedda
Xisbiga Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in siyaasadda
dibeddu ay qeyb ka tahay siyaasadda
qaran ee dalka, sidaas darteedna tahey qeyb muhim
ah oo tilmaamaysa danaha iyo ujeedooyinka
istraatijiga ah ee ummadda.
Nuxurka siyaasadda dibedda ee Somaliland waxay
tahay inay caalami ahaan horumariso madaxbanaanida
dawladda Somaliland, si loo kasbado icitiraaf
waxna ula qabsato beesha caalamka.
Page 40
Waxa xisbiga Kulmiye mudnaanta siinayaa siday
Somaliland saaxiibo ugu yeelan lahayd Afrika iyo
daafaha kale ee aduunka, sababtoo ah, waxaan
qiraynaa in masuuliyadda hore loogu riixayo madaxbanaanida
dalkeena u harraadan dimoqoraadiyada
iyo ka mid noqoshadooda beesha caalamku
ay si aad ah ugu xidhan tahay hadba sida loo maamulo
siyaasadda debeda.
a. Mabaadii’da Hageysa Arrimaha
Siyaasadda Dibedda
* Kulmiye wuxuu ku soconayaa siyaasad debedeed
oo ka tarjumaysa danaha Somaliland.
* Wuxuu dareensan yahay in horumarka
Somaliland ku xidhan yahay iskaashiga
dhaqaale ee heer gobol iyo heer caalami iyo
suuqa xorta ah.
* Inay siyaasadeena dibedda ka muuqato sida
ay inooga go’an tahay in aan dhisno Somaliland
Dimiquraadi ah.
* Inaan isku hawlo in xuquuqda asaasiga ah
ee bini-adaamku aaney ku kobnaanin siyaasadda
keliya, hase yeeshee ay
gaadhsiisan tahay dhinacyada dhaqaalaha,
bulshada iyo degaanka.
* Waxaa la xoojin doonaa xidhiidhka caalmiga
ee aynnu la leenahay wadamada dunida iyo
sidii aynnu xidhiidh sokeeye ula yeelan lahayn
dawladaha aynu deriska nahay.
Page 41
Danaha Qaranka Somaliland ayaa mar walba
hagaya siyaasaddeena dibedda.
* Ammaanka iyo tayada nolosha dadka
Somaliland, sharciga iyo kala danbeyta,
nabada iyo xasiloonida dhaqaale, iyo
iskaashiga goboleed ayaa noqonaya
mabadii’da asaasiga ah ee ay ku dhismayso
siyaasadda arrimaha dibedda ee Somaliland
marka Kulimiye qabto majaraha dalka.
XII. Siyaasadda Xisbiga ee Dadka la
Hayb-Sooco
Siyaabo fara badan ayaa loo takooraa dadka la
hayb-sooco. Iyadoo ay ugu wacan tahay
xaaladooda bulsho iyo dhaqaale, waxa laga
duudsiyey ka qaybgalka dhaqaale, waxbarasho iyo
siyaasadeed.
Xisbiga Kulmiye waxa ka go’an tirtiridda nooc
kasta oo takoor ah, gaar ahaan, kan ku salaysan
hayb-sooca. Kulmiye wuxuu aqoonsan yahay in
dadka la hayb-soocaa ay dulman yihiin, sidaas
daraadeed, waxa ka go’an inuu dadkaas ka
awood-siiyo dhinacyada dhaqaalaha,
waxabarashada, iyo siyaasadda.
Page 42
Kulmiye wuxuu aaminsan yahay in awoodsiinta
noocaas ahi ay muftaax u tahay wax ka qabashada
takoorka dhaqanka ka soo jeeda iyo la dagaalanka
macaamilka xun ee lagu hayo qayb bulshada ka
mid ah.
Si dadka la hayb sooco loogu soo celiyo xurmadoodii
bin’aadminimo, iyadoo hoos loogu
daadegaayo nuxurka dhibaatada, xisbiga Kulmiye
wuxuu qaadayaa tallaabooyinka soo socda:
1. In xeer ahaan loo qoondeeyo tiro kuraaseed
wakiilnimada siyaasadeed ah oo heer deegaan
iyo heer qarameedba leh.
2. In dhiirigelin iyo tixgelin loo siiyo dhinaca waxbarashada
iyo shaqada dawladda.
3. In la meel mariyo siyaasado iyo shuruuc lagula
dagaalamayo cudurkan bulsho, laguna joojinayo
takoorka haybta ku dhisan, xeerar adagna
laga soo saaro.
4. In saraakiisha dawladda ee sharci fulinta lagu
wacyi-geliyo dacdarrada kooxaha laga tirada
badan yahay, sidaas daraadeed, la diiwaan
geliyo lana baadho xad-gudubayada ku
xidhiidhsan haybsooca iyo gefafka laga galo
dadka laga tirada badan yahay.
5. In la abuuro barnaamijyo gaar ah oo loo habeeyey
tababaridda dadka laga tirada badan
yahay gaar ahaan xirfad siintooda.
Page 43
6. In loo abuuro fursado ay ku qaataan deyn
fudud si kor loogu qaado ganacsiga yar yar
ee ay ku hawlan yihiin
XIII. Arrimaha Haweenka
Xisbiga Kulmiye waxa ka go’an inuu hubiyo in
haweenku si buuxda oo firfircoon oo xaq-soor leh
uga qayb qaataan dhammaan dhinacyada bulshada,
siyaasadda, iyo dhaqaalaha ee dhismaha
nololsha, iyadoo la abuurayo quwad shaqaysa oo
aqoon leh, taas oo awood u leh ka-qayb
qaadashada hawlaha dawladda.
Kulmiye wuxuu suurtagelinaya nidaam ku dhisan
xaqsoor kuna wajahan ka qaybgal buuxa oo
haweenka (sektarada) docaha soo socda:
1. Kulmiye wuxuu u hawl gelayaa sidii dumarku
ay ugu jiri lahaayeen hay’adaha laga gooyo
siyaasadda qaranka sida golayaasha xukuumadda,
baarlamaanka iyo golayaasha
deegaanka, wuxuuna ku taamayaa in tirada
haweenka ah ee hay’adahaas ku jirayaa ay
noqoto 25%.
2. In haweenka la awoodsiiyo (Affirmative
Action) iyadoo loo marayo hanaanka
doorashada iyo magacaabiddaba.
Page 44
3. In haweenka loo suurtageliyo si ay kaalin
hoggaamineed uga noqdaan mansabyo sar
sarena uga qabtaan hayadaha dawladda
4. Kulmiye wuxuu xoogga saarayaa daryeelka
nolosha haweenka reer miyiga ah isagoo u
fidinaya addeegyada aasaasiga ah.
5. Wuxuu kobcinayaa ganacsiga iyo wax soo
saarka yar yar ee haweenku gacanta ku ha
yaan.
6. Dhimista culayska hawl qabadka haweenka
reer miyiga ah, iyadoo lagaadhsiinayo qalba u
fududeeya hawl maalmeedkooda.
7. La dagaalanka cudurada faafa ee ay
haweenku u nugul yihiin sida HIV/AIDS
page 45
XIV. Qurbajoogga
Waaya aragnimada caalamka waxa laga dheehan
karaa kaalinta wax-ku-oolka ah ee Qurbajoogga
kala duwani ka ciyaareen dib-u-dhiska dalalkii ay
markii hore ka soo jeedeen. Qurbajoogga reer
Somaliland na kama duwan dhiggiisa. Haddaba si
looga faa’idaysto awoodaha xadiga badan ee qurbajoogga,
dhaqaalahooda iyo khibradoodaba, xisbiga
Kulmiye wuxuu ku tallaabsanayaa arrimaha
soo socda:
* In la sameeyo xafiis xidhiidhiya arrimaha Qurbajoogga
oo hoos yimaadda Madaxweyne
kuxigeenka
* In la dhiirigeliyo kooxaha kala duwan ee qurbajoogga
inay is abaabulaan si ay u yeeshaan
wakiilo u fududeeya inay si micno leh uga qayb
qaataan arrimaha ka socda dalka hooyo si ay
saamayn wax-ku-ool ah ugu yeeshaan jihada
ay qaadanayso barnaamijyada qaran ee horumarineed
* In la abuuro kayd xogeed qaran (national data
base) oo ay ku ururo khibradaha mihaniga ah
ee Qurbajoogga taas oo looga dan leeyahay in
danaha qaran looga faa’iidaysan karo halkii iyo
goortii ay ku habboon tahay;
* In wasaaradda qorshayntu diyaariso fulisana
siyaasado gaar ah oo ku wajahan kor u
qaadidda iyo dhiirigelinta hay’adaha deeqda
Page 46
bixiya inay ka faa’iidaystaan xogta ku urursan
kayd-xogeedka qaran, si ay u ogaadaan muwaadiniinta
ay shaqaalaysan karaan, waxna
kala qaban kara hawlahooda.
* Abuuridda ilo rasmi ah oo ay dadka qurbajoogga
ahi ka heli karaan xogaha ay u baahan
yihiin ee wax ka taraya dedaalada horumarineed
iyo dhaq-dhaqaaqa bulsho ee ka
socda dalka hooyo.
* In Qurbajoogga dalka imanaya loo fidiyo adeeg
wacan oo soo dhowayneed.
XV. Daweynta iyo Daryeelidda
Naafada Jidh ahaaneed
iyo Maskax ahaaneed:
Xisbiga Kulmiye wuxuu wax ka qabanayaa tabaalada
haysata dadka burburkii dhibaatooyinku ka soo gaadheen
isagoo ku dedaalaya:
1) Inuu wax ka qabto naafada argagaxa leh iyo
kuwa silsiladaha ku dabran ee guri kasta oo
Somaliland ah ku sugan.
2) Inuu sameeyo goobo lagu xannaaneeyo dadka
maskaxda wax ka qaba.
3) In la uruuriyo dadka maskaxda wax ka qaba ee
suuqyada ku filiqsan, dhaxanta iyo bacadkana
gaaf wareegaya iyo kuwa guryaha ku xidhan
loona helo daaweyn yo xannaanayn lacag la’aan ah.
Page 47
XVI. Kobcinta Hiddaha iyo
Dhaqanka
Xisbiga Kulmiye wuxuu ku taamayaa inuu soo
celiyo hankii, karaamadii iyo isku-kalsoonaantii
qofka Soomaaliga ah oo muddo badan ku jiray
qaxooti, walbahaar iyo dagaallo sokeeye.
Siyaabaha arrimahaa wax lagaga qaban karo
waxa ka mid ah:
Horumarinta fanka iyo suugaanta iyadoo la
abuurayo hoy dhaqameedyo sida masraxyo,
muuseemyo, dugsiyo lagu barto muusikada
iyo farshaxanka Soomaliyeed, ciyaaraha, ho
rumarinta far Soomaaliga, buug-qoraalka iyo
daraasadda iyo ururinta hiddaha iyo
dhaqanka aan qornayn
XVII. Diiwaanka Qaranka
In la abuuro diiwaanka qaranka oo lagu kaydinayo
dhamaan macuulaamdka iyo hab maamuuska
qaranka wixii xogo ah ee la xidhiidha sida:
1. Hantida ma guuraanka ah.
2. Dhamaan wixii hadiyado lagu bixiyo magaca
Jamhuuriyada Somalialnd.
3. Wixii hab maamuus iyo bilad sharaf ama
shahaadooyin sharaf ee la siiyo dadka mudan.
4. Dhammaan wixii hadiyado la siiyo madaxda
wadanka ee lagu gudoonsiiyo magaca
Jamhuuriyada somaliand.
Page 48
LIFAAQA:
Dalka Somaliland sida la moodayo faqiir maaha, balse
waxa haysata maamul xuno. Waxa ay ahayd in Miisaaniyadda
qaranka u soo xerootaa sannadkii ay kor u dhaafto
USD 200,000,000, halka ay ka tahay USD 42,000,000
Shaxda 1: Dakhliga Qasriga ku hoyda sannadkii ee aan Miisaaniyadda
Qaranka gelin:
1 Shaxda No 1 Xoolaha dhoofay $3,349,696
2 Shaxdda No 2 Dekedda Berbera
( Cel-celis ahaan )
$8,000,000
3 Haamaha shiidaalka ee Berbera $1,970,290
4 Isu gayn $13,319,986
Lacagta la lunsado ee aan xaddi sugan laga hayn waa kuwa hoos ku qoran
Lcagta laga qaado shirkadaha shiidaalka batroolka. ?
Kalluumaysida xeebaha lagaga xaalufiyo kalluunka. ?
Lacagta sh. Somaliland ee la soo daabaco. ?
Hantida qaranka ee la iibiyo. ?
Lcagta amaanka lagu sugary ee dawladuhu biaxial. ?
Hantidaas badan ee la lunsanayaa waxay dhaawac ku tahay
geeddi socodkii dimoqraadiyadda iyo taabo-galkii maamul
quman (Good Governance). Waana ta Madaxweynuhu, u
isticmaalo laa-luushka ama waxa loo yaqaan “Dhaamel”,
sababna u noqotay in lagu ragaadiyo Waaxahii Qaranka ee
Fulinta, Xeer-Dejinta iyo Garsoorka oo ay ahayd inay isdheelitiraan,
sida Dastuurku qeexay.
Page 49
Saacadaha Shaqada ee Luma:
Waxa xeerka dalka u yaallaa ina farayaa in dawladda loo
shaqeeyo 8 saacadood maalintii, hase yeeshee waxa la
shaqeeyaa waqti aan ka badnayn 2.5 (laba saacadood iyo
badh) keliya. Maaha caqli-gal in ummad sabool ihi shaqayso
maalintii laba saacadood iyo badh, oo ay lumiso, 5.5 (shan
saacadood iyo badh). Lacagta waqtigaas luntay waxay ummadda
ku joogtaa $21,700,000 sannadkii. Waxa dheer
khasaaraha wax qabad la’aanta muddadaas.
8dii sannadood ee Rayaale xilka hayay, waxa la shaqeeyay
waqti u dhigma laba sannadood iyo lix bilood Waxana lumay,
oo aan la shaqayn; shan sannadood iyo lix bilood. Lacagta
fadhiga lagu cunay muddadaa aan la shaqayni waa;
$ 153,974,271
Maamul xumada iyo musuq-maasuqa xukuumadda Rayaale.
waxa ay ka bilaabantaa, habka loo qaybiyo Dakhliga dawladda
oo ah:-
1) Mudnaanta koobaad waxa leh; Qasriga,
2) Tan labaad Wasaaradda.Madaxtooyada: min 2002 ilaa
2009kii waxa Miisaaniyadda loo kordhiyay 270 %.
3) Wasaaradda.Maaliyadda min 2002 ilaa 2009kii waxa
Miisaaniyadda loo kordhiyay 214 %.
Mushkilada Caagalaha:
Tirada shaqaalaha iyo ciidamadu; sida ku cad miisaaniyadda
Qaranka ee 2009, waa 33,092. Hase yeeshee marka loo
dhabbagalo tiradaasi kama badna 16,400 qof. Inta kale, oo
ah; 16,692 qof, waa Caagle. Caagluhu waa qof aan jirin balse
Page 50
lagu qaato lacag. Waxa caaglaysiga lagu lunsadaa hanti dhan
$ 8,905,172 sannadkii.
Ciidan Beeleedka
Waxa iyana jira, Ciidan Beeleeld ku qoran gobolada Sool iyo
Sanaag-Bari, oo lagu lunsado hanti dhan $ 6,214,865 sannadkii.
U kala Eexashada Wasaaradaha:
Heerka musuq-maasuqu marayo, Tusaale ahaan; Shidaalka
Wasaaradda Maaliyaddu, ee 2008 wuxuu gaar ahaan, wasaarad
kasta uga badnaa shan iyo toban (15) wasaaradood, oo
ay ka mid yihiin: Wasaarado muhim ah sida: W.Beeraha,
W.Warshadeynta,W.ganacsia,, W.qorshaynta iyo
W.macdanta iyo biyaha.
Shaxda 2: Dakhliga madaxda maaliyaddu lunsato sanadkii:
1 Inta gaarka ah, dakhliga maharaja iyo qiimaha labada sarrif $14,782,271
2 Hdhaaga miisaaniyadaha hore $2,657,143
3 Caaglaha $8,749,398
4 Aafada Burco iyo Laascaanood $10,177,339
Isugayn $36,366,151
Page 51
Shaxda 3: Dakhliga ku lumay Maamul Xumo snakier:
1 Shantii sanaddood iyo badhkii aan la shaqayn $153,974,271
2 Ciidamada beelaha sool iyo sanaag bari ee aan jirin $6,214,865
3 Cashuurta Berriga ee aan la soo hoyn $38,309,260
Isugayen $213,484,396
Baanka Qaranka
Horumarka dhaqaaluhu, kama maarmo Baan Qaran. Xukuumadda
Rayaale se, way ka soo hor jeeddaa in la dhiso
Baan micno leh. Waxa Baanka Qaranku isticmaalaa laba
qiime oo Sarrifka USD. Qiimaha rasmiga ah ee dawladda oo
ah; sls 3,500 halkii doolar iyo ka suuqa oo ah; sls 6,200.
Labadan qiime ee sarrifka, waxa lagu lunsadaa sannadkii
$6,875,048, oo aan Miisaaniyadda Qaranka gelin.
Fiiro Gaar ah: xoolaha la lunsado ee lifaaqan
ku cad, si toos ah ayay ugu soo hoyan doonaan
khasnadda dawladda, marka Kulmiye majaraha
qabto, waxana uu hantidaas u isticmaali doonaa
mashaariicda horumarinta sida caafimaadka,
waxbarashada, biyaha, waddooyinka iwm
Page 52
Shaxda 1: Lacagta Maxjarka sannadkii 2009.
2009 Adhi Lo’ Geel
January 98,698 2,897 140.00
February 49,996 11,888 902.00
March 58,561 5,044 188.00
April 30,977 3,733 1,097
May 34,474 3,520 668.00
June 50,018 5,195 1,929
July 98,243 7,498 3,183
August 139,191 7,887 3,290
September 131,430 5,132 2,711
October 68,383 12,750 3,179
November 779,587 20,298 1,293
December 79,194 6,487 3,144
Xoolaha 1,618,752 92,329 21,654
Qiimaha saran neefkii $ 7.5
adiga
$ 23.00
loda
$ 23.00
Geela
USD 12,140,640 2,123,567 498,042
Isugeyn guud $14,762,249
Page 53
Shaxda 2: Dakhliga Xoolaha dhoofa ee madaxweynuhu qaatay.
Sanadkii Adhi Lo’ Geel
May 2002 210,765 26,419 14,293
2003 540,946 75,846 21,874
2004 858,356 131,869 7,132
2005 1,030,095 148,061 5,069
2006 1,199,610 97,631 23,865
2007 1,350,054 88,143 14,245
2008 1,224,533 81,181 26,353
2009 1,640,665 121,845 34,274
Tiro Xoolaha 8,055,024 770,995 147,105
Qiimaha la saaro
Neefkiiba
$ 2.00 $ 11.00 $ 15.00
Lacagta ka soo
xeroota
$16,110,048 $8,480,945 $ 2,206,575
Isug. Guud $ 26,797,568
Shaxda 3:Cashuurta dawladda ee xoolaha, May 2002 – 2009.
2002 ilaa2009 Adhi Lo’ Geel
Tirada Xoolaha 8,055,024 770,995 147,105
Qiimaha Sls 55
($ 0.008)
Sls 470
($ 0.075)
Sls 520
($ 0.083)
USD $ 64,440 $ 57,825 $ 12,210
Isug. Guud $ 134,475
GUUL IYO GOBANIMO.
SOMALILAND.
KULMIYE.
« Xisbiga Kulmiye Oo Soo Bandhigay Siyaasadda Xisbiga Ee Dalka Uu Ku Hagi DoonoUrurka Cali Marshal Trust oo Axada Lagu Aasaasi Doono »Comments are closed.
Archives
April 2010
March 2010
February 2010
January 2010
December 2009
November 2009
October 2009
September 2009
August 2009
July 2009
June 2009
May 2009
April 2009
March 2009
February 2009
January 2009
December 2008
November 2008
October 2008
September 2008
August 2008
July 2008
June 2008
May 2008
April 2008
March 2008
January 2008
July 2007
June 2007
February 2005
Copyright © KULMIYEHome Barnaamijka Musharixiinta Taariikhda Xisbiga Warar Daawo Fiidiyow Caawi Xisbiga top^^
Saturday 17 April 2010
soo dhaweyntii axmed yuusuf yaasiin madaxweyne ku-xigeenka somaliland
Soo Dhawayn Heer Qaran ah oo Dawlad Iyo Shacbi Lagu Qaabilay Madaxweyne Ku Xigeenka Somaliland Oo Berbera Ka Soo Degay.
Berbera (Harowo) - Madaxweyne ku xigeenka Somaliland Md. Axmed Yuusuf Yaasiin oo maanta ka soo degay Airport-ka Magaalada Berbera ayaa waxa si diiran u soo dhaweeyay masuuliyiinta qaranka iyo shacbiga Somaliland oo kumanaan tiradoodu gaadhayso. Madaxweyne Ku xigeenka Somaliland oo mudo safar caafimaad ugu maqnaa dalka Faransiiska waxa madaarka Berbera oo uu maanta ka soo degay ku qaabilay Wasiiro, Salaadiin, Masuuliyiinta heer gobol iyo heer degmo ee gobolka Saaxil iyo kumanaan shacbiga Somaliland ah oo ka kala yimi gobolada dalka maalmihii u danbeeyayna ku sugnaa magaalada Berbera.
Markii Diyaarada Madaxweyne ku xigeenka siday soo fadhiisatay madaarka Berbera ayaa dadweynihii tirade badnaa ee ku sugayay madaarku shucuurtoodu cirka isku shareertay isagoo qof walba doonaya inuu salaam ka qaado awgeed ayaa sababtay in ciidanka madaxtooyadu dadka kala dhex baxaan ka dibna dib loogu soo celiyo madaarka si uu salaam uga qaato cutubyo ciidamada qaranka ka tirsan oo halkaa ugu sii diyaarsanaa ka dibna wuxuu gacan qaaday, masuuliyiintii iyo madax dhaqameedyadii tirade badnaa ee soo dhawayntiisa u tagay Berbera.
Wax hadal ah madaxweyne ku xigeenku muu haleeliin dadka ka qayb qaadanayay soo dhawayntiisa oo xad dhaaf noqday darteed Md. Yaasiin ayaa la filayaa inuu bari soo gaadho caasimada Somaliland ee Hargeysa halkaas oo si wayn loogu sii diyaar garoobayay maalmihii tagay oo dhan soo dhawaynta Madaxweyne ku xigeenka.
Harowo Desk Berbera Somaliland
Wednesday 14 April 2010
Tuesday 13 April 2010
komishanka doorashada somaliland oo tilmaamay waqtiga doorashadu ku qabsoomi karto
Komishanka Doorashada Somaliland oo ka hadlay waqtiga Doorashadu qabsoomi karto
April 13th, 2010 Comments Off
Hargeysa (Somaliland.Org)- Guddoomiyaha Guddida Doorashooyinka Somaliland Ciise Yuusuf Maxamed (Ciise Xamari), ayaa maanta shaaciyay waqtiga Bulshada la siinayo Kaadhadhka cusub ee Doorashada lagu galayo iyo waqtiga la filayo inay doorasho qabsoonto.
Guddoomiyaha Komishanka Doorashooyinka oo maanta ka hadlayay Munaasibad ay wada-jir ay Xeerka Anshaxa Doorashada ugu saxeexdeen Xisbiyada Somaliland, ayaa sheegay in toddobaadka soo socda dalka la keeni doono Kaadhadhkii codaynta ee cusbaa oo uu sheegay in lagu soo sameeyay dalka Koonfurta Afrika, isla markaana toddobaadyadaa xiga la gaadhsiin doono oo loo qaybin doono Dadweynaha isdiiwaangeliyay.
Guddoomiyuhu waxa kale oo uu sheegay in bisha May ee soo socota dhexdeeda lagu dhawaaqi doono natiijada Server-ka ama agabka kala shaandhaynta codbixiyayaasha Doorashooyinka oo saldhig u ahayd murannadii iyo khilaafyadii sanadkii tegay gilgilay dalka. Waxa kale oo uu Mr. Ciise intaa raaciyay in wixii ka dambeeya waqtiga lagu dhawaaqo natiijada la cayimi doono Doorashada, waqtigaas oo uu ku sheegay in badhtamaha Bisha June ee soo socota ay noqon karto. “Saddex qodob ayaan doonayaa inaan xafladan kaga hadlo, qodob ah saddexdii bilood ee u dambeeyey wixii u qabsoomay Komishanka oo ah intii aanu wadnay hawlihii shaqaalaysiinta Komishanka heer gobol iyo heer degmoba, taas oo imika noo soo dhamays tirantay. Waxaana noo soo dhamaaday oo qayb ka mid ahi imika socotaa daabacaada kaadhadhkii Doorashooyinka, kuwaas oo lagu soo daabacayo dalka Koonfurta Afrika oo aanu u gudbinay dadkii ka soo baxay Server-ka”.
Guddoomiyuhu waxa uu intaasi ku daray oo uu yidhi “Ku tala-galka qabsoomidda Doorashaduna ayaan iyadna wadnay oo imika markay kaadhadku ka soo noqdaan Koonfur Afrika bishan aakhirkeeda, wiiga labaad ee bisha May-na inaanu soo bandhigno, si aanu Kaadhadhkii u badelno, bisha Juun guddeheedana inaanu Doorashadii Insha Allaah ka dhigno wakhtigeeda”
Waa markii u horraysay ee Komishanka Doorashada Somaliland shaaciyaan waqtiga ay Doorashadu qabsoomi karto, isla markaana ay ka hadlaan arrimaha natiijada Server-ka waqiga lagu dhawaaqayo. Taas oo yididillo gelisay Axsaabta Siyaasadda iyo guud ahaan shacabkaba.
April 13th, 2010 Comments Off
Hargeysa (Somaliland.Org)- Guddoomiyaha Guddida Doorashooyinka Somaliland Ciise Yuusuf Maxamed (Ciise Xamari), ayaa maanta shaaciyay waqtiga Bulshada la siinayo Kaadhadhka cusub ee Doorashada lagu galayo iyo waqtiga la filayo inay doorasho qabsoonto.
Guddoomiyaha Komishanka Doorashooyinka oo maanta ka hadlayay Munaasibad ay wada-jir ay Xeerka Anshaxa Doorashada ugu saxeexdeen Xisbiyada Somaliland, ayaa sheegay in toddobaadka soo socda dalka la keeni doono Kaadhadhkii codaynta ee cusbaa oo uu sheegay in lagu soo sameeyay dalka Koonfurta Afrika, isla markaana toddobaadyadaa xiga la gaadhsiin doono oo loo qaybin doono Dadweynaha isdiiwaangeliyay.
Guddoomiyuhu waxa kale oo uu sheegay in bisha May ee soo socota dhexdeeda lagu dhawaaqi doono natiijada Server-ka ama agabka kala shaandhaynta codbixiyayaasha Doorashooyinka oo saldhig u ahayd murannadii iyo khilaafyadii sanadkii tegay gilgilay dalka. Waxa kale oo uu Mr. Ciise intaa raaciyay in wixii ka dambeeya waqtiga lagu dhawaaqo natiijada la cayimi doono Doorashada, waqtigaas oo uu ku sheegay in badhtamaha Bisha June ee soo socota ay noqon karto. “Saddex qodob ayaan doonayaa inaan xafladan kaga hadlo, qodob ah saddexdii bilood ee u dambeeyey wixii u qabsoomay Komishanka oo ah intii aanu wadnay hawlihii shaqaalaysiinta Komishanka heer gobol iyo heer degmoba, taas oo imika noo soo dhamays tirantay. Waxaana noo soo dhamaaday oo qayb ka mid ahi imika socotaa daabacaada kaadhadhkii Doorashooyinka, kuwaas oo lagu soo daabacayo dalka Koonfurta Afrika oo aanu u gudbinay dadkii ka soo baxay Server-ka”.
Guddoomiyuhu waxa uu intaasi ku daray oo uu yidhi “Ku tala-galka qabsoomidda Doorashaduna ayaan iyadna wadnay oo imika markay kaadhadku ka soo noqdaan Koonfur Afrika bishan aakhirkeeda, wiiga labaad ee bisha May-na inaanu soo bandhigno, si aanu Kaadhadhkii u badelno, bisha Juun guddeheedana inaanu Doorashadii Insha Allaah ka dhigno wakhtigeeda”
Waa markii u horraysay ee Komishanka Doorashada Somaliland shaaciyaan waqtiga ay Doorashadu qabsoomi karto, isla markaana ay ka hadlaan arrimaha natiijada Server-ka waqiga lagu dhawaaqayo. Taas oo yididillo gelisay Axsaabta Siyaasadda iyo guud ahaan shacabkaba.
seddaxda xisbi qaran iyo komishanka doorashooyimka qaranka oo huteel mansoor ku kala saxeexday xeerka anshaxa doorashooyinka
Komishanka Doorashooyinka Somaliland Iyo Saddexda Xisbi oo si wada jira qalinka ugu duugay xeerka anshaxa iyo wada shaqaynta arrimaha doorashada
Hargeysa(Ramaas) Apr. 13, 2010 - Masuuliyiinta Saddexda Xisbi iyo Guddiga doorashooyinka Somaliland, ayaa maanta si rasmiya u wada saxeexay xeerka anshaxa doorashooyinka, isla markaana Xisbi kastaaba waxa uu ballan-qaaday in uu dhiniciisa ku dhaqmi doono xeerkaas, difaacina doono cidda isku dayda inay jabiso. Xeerkaas oo ay ku wada shaqayn doonaan Xisbiyada iyo Komishanka doorashooyinku.
Munaasibad balaadhan oo lagu saxeexay heshiiskaa saddex geesoodka ah oo ay goob-joog ka ahaayeen xubnaha Guddiga doorashooyinka qaranka Somaliland, hogaamiyayaasha xisbiyada UDUB, KULMIYE iyo UCID, Guddoomiyaha Golaha Wakiillada, Xildhibaanno Baarlamanka ka tirsan, Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka dalka Ghana oo Somaliland booqasho ku joogga, wakiillo ka socday Hay’adaha arimaha doorashooyinka Somaliland ka taageera, Culima-udiin iyo marti-sharaf kale, ayaa maanta lagu qabtay Huteel Maansoor ee Magaalada Hargeysa.
Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka Somaliland Ciise Yuusuf Maxamed (Ciise-xamari), oo furitaankii xafladdaa hadal kooban ka jeediyey, ayaa sheegay in saddexdii bilood ee u dambeeyey ay tallaabooyin wax ku ool ah qaadeen, isla markaana dhammaystireen shaqaalaha ka hawlgalaya arimaha doorashada intoodii badnayd, sidoo kalena kaadhadhkii codbixinta lagu soo daabacayo dalka koonfur Afrika bisha May-na loo qaybin doono dadweynaha, halka toddobaadka u horeeya bisha June ee sannadkan ay shaacin doonaan wakhtiga rasmiga ah ee doorashada Madaxtooyadu ku qabsoomayso, sida uu Guddoomiyuhu xaflladdaas ka sheegay maanta.
Guddoomiyaha Xisbiga Mucaaridka ah ee KULMIYE Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo), oo isna kulankaa ka hadlay ayaa sheegay inuu aad ugu faraxsan yahay in maanta laysugu yimaaddo kulankan lagu saxeexayo heshiiska xeerka anshaxa iyo wada shaqaynta Komishanka iyo Xisbiyada tartanku ka dhaxeeyo. “Aniga oo ku hadlaya magaca Xisbiga KULMIYE, waxaan maanta ballan-qaadayaa in aannu si buuxda oo qaddarin leh ugu dhaqmayno xeerkan, lana shaqayn doonno komishanka doorashooyinka oo aannu horena kalsoonida u siinnay.” Ayuu yidhi Siilaanyo.
Waxaanu Axmed Siilaanyo guddiga doorashooyinka ka codsaday in la sameeyo guddiga dabagalka xeerkan maanta la wada sexeexay, isla markaana loo sinnaado Hay’adaha qaranka ee ay dawladdu gacanta ku hayso, sida gaarka ahna u adeegsato, sida warbaahinta dawladda, Ciidamada iyo wixii la mid ah oo aan xisbiga UDUB oo kaliyi isticmaalin sida imika caadada ah oo kale. Ugu dambayntii waxa uu Siilaanyo u mahadceliyey Guddiga doorashooyinka oo uu sheegay inay dedaal dheeraad ah muujiyeen muddadii ay xilka hayeen.
Sidoo kale, Guddoomiye Ku-xigeenka Xisbiga Mucaaridka ah ee UCID, Aadan Maxamed Mire Waqaf, ayaa isaguna hadal dheer oo dhiirigelin, dardaaran iyo mahadnaq isugu jira xafladdaa ka jeediyey, waxaanu soo dhaweeyey heshiiskan wada shaqaynta Xisbiyada iyo Komishanka doorashooyinka oo uu sheegay in Xisbigoodu ku dhaqmayo. Waxaanu Waqaf yidhi; “Xisbiga UCID waxa uu ballanqaadayaa in aannu ku dhaqanno heshiiskaa la kala saxeexanayo, oo aanu tixgelin doonno difaacina doonno. Waxa kale oo aanu UCID ahaan ballan qaadaynaa in aanu aqbalayno natiijada Seerfarka kala shaandhaynta codbixiyayaasha, kalsoonidii aanu hore u siinnay ayaanu maantana mar labaad u jadiidinaynaa Komishanka doorashooyinka Qaranka.”
Aadan Waqaf waxa uu u soo jeediyey Guddiga doorashooyinka inay dedaalaan, halka ay maanta wax marinayaan hore uga sii wadaan, isla markaana si daacadnimo leh ugu garsooraan Xisbiyada siyaasadda ee doorashada ku tartami doona, iyaga oo aan midna dhinaca saaraynin, maadaama aad masiirkii dadka iyo dalka Somaliland uu toddobadaa xubnood guudkooda saaran yahay, inay xil wayn isa saaraan ayuu u soo jeediyey.
Xoghayaha guud ee Xisbiga UDUB Jaamac Yaasiin Faarax, waxa uu isaguna halkaas ka ballan-qaaday inay Xisbi ahaan tixgelinayaan ku dhaqanka iyo dhawrista xeerka anshaxa maanta la wada saxeexday. “Waxaannu ballan-qaadaynaa haddii aanu Xisbiga UDUB nahay in aanu dhawrno kuna dhaqanno xeerka maanta la wada saxeexday, waxaanu soo dhawaynaynaa inay halkan marayaan hawlaha u diyaargarawga doorashooyinka.” Ayuu yidhi Xoghayaha UDUB. Waxaanu hambalyo iyo bogaadin u diray Guddoomniyaha Komishanka doorashooyinka dalka Ghana oo xafladdaa goob joog ka ahaa iyo Guddiga doorashooyinka Somaliland. Waxaanu Xoghayaha UDUB soo jeediyey in xisbi waliba taageerayaashiisa baro oo ku wacyigeliyo ku dhaqanka anshaxahan oo habdhaqankooda laga dareemo taageerayaasha xisbiga hirgeliyey xeerkan ku dhaqankiisa.
Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka dalka Ghana Kwadwo Afari-Gyan oo isaga iyo Wefti uu hogaaminayay oo muddo laba maalmood ah dalka joogay ka qayb galeen kulankaas heshiiska lagu kala saxeexday, ayaa khudbad dardaaran iyo dhiirigelin ah Xafladdaas ka jeediyey, isla markaana waxa uu sheegay inay Somaliland maanta meel fiican marayso, loona baahan yahay inay halkaa ka sii waddo dedaalka dimuquraaddiyadda ee ay ku tallaabsaday iyada oo aan dunidu aqoonsan. Mr Afari-Gyan waxa uu ku dheeraaday muhiimadda xeerka maanta xisbiyada iyo Komishanka Somaliland wada saxeexdeen oo uu sheegay in aan la’aantii doorasho fiicani dhici Karin, waxa uu sheegay in haddii aan lagu dhaqmin xeerkaas aanay doorashaduna noqon doonin mid lagu wada qanco.
Sidaa daraadeed, waxa uu Guddoomiyaha Doorashooyinka Ghana u soo jeediyey Xisbiyada iyo Komishanka Somaliland inay dhawraan, ilaaliyaan, kuna dhaqmaan xeerkaas anshaxa wada shaqaynta oo uu tilmaamay haddii sidiisa loo raaco in wax badani ku saxmi doonaan, doorasho xor iyo xalaal ahina dalka markaas ka dhici karto.
Guddoomiyaha Golaha Wakiillada Somaliland Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi (Cabdiraxmaan-Cirro), oo munaasibaddaa hadal kooban ka jeediyey, ayaa sheegay inuu isaga oo ummadda ka wakiil ah, uu markhaati ka yahay ballan-qaadka saddexda Xisbi madashaa ka sameeyeen ee ah ilaalinta iyo ku dhaqanka xeerka anshaxa iyo wada shaqaynta ee ay maanta kala saxeexdeen. Isaga oo xusay inuu farta ku fiiqi doono cidda ka baxda goordhaw. Waxa iyaguna sidaa Guddoomiyaha ku raacay Xildhibaanno Golaha Guurtida ka tirsan oo xafladda ka hadlay.
Sheekh Maxamed Aadan iyo Sheekh Xasan Cabdi Salaan, ayaa ku dheeraaday Masuuliyaddu culayska ay leedahay, waxa ay diintu ka tidhi, waxa looga baahan yahay qofka masuuliyad ummadeed haya, waxa lagu abaalmarinayo ka gudan waayo waadjibaadkaas, iyaga oo soo daliishaday Aayaadka Qur’aanka Kariimka ah ee uu Illaahay kaga hadlayo Masuuliyadda iyo sidoo kale Axaadiista Nebi Muxamed (S.C.W) ee iyaguna xil-gudashada iyo Masuuliyadda ka hadlaya. Waxaanay ugu baaqeen guddiga doorashada inay dhexdhexaadnimo, garsoor iyo caddaaladda ku dedaalaan.
Ugu dambayntii Xoghayaha guud ee Xisbiga UDUB Jaamac Yaasiin Faarax, Xoghayaha guud ee Xisbiga KULMIYE Kayse Xasan Cige, Xoghayaha guud ee Xisbiga UCID Baashe Maxamed Xasan iyo Guddoomiyaha Guddiga doorashooyinka Somaliland Ciise Yuusuf (Ciise-Xamari), ayaa nuqulada heshiiskaan xeerka anshaxa iyo wadda shaqaynta xisbiyada iyo guddiga doorashada halkaas ku saxeexay, iyada oo xisbi walba heshiis iyo shaabbad ku dhufanayey buugga xeerka lagu wada shaqayn doono. Kaas oo maanta laga bilaabo xisbi walba la doonayo inuu dhaqan galiyo, una hogaansamo awaamirta qodobbadda xeerkaas
Subscribe to:
Posts (Atom)